Omdat ik paar weken in Nederland was, heb ik het nieuws in Colombia noodgedwongen van een afstand moeten volgen. Ik las wel wat over de bouw van een raffinaderij die uiteindelijk twee keer te duur uitviel, acht miljard peso’s (2,3 miljoen euro), in plaats van vier miljard peso’s. En over een probleem met de guerrillabeweging FARC die iets te enthousiast propaganda maakte in La Guajira met gewapende militanten, zonder dat een vredesovereenkomst is getekend. Nieuws dat nog wel uit te leggen is voor een goede (buitenlandse) verstaander.
Maar sinds ik terug ben gaat het hier alleen nog maar over de arrestatie van de broer van voormalig president Álvaro Uribe en de ruzie tussen de huidige president Santos en Uribe. Het is typisch zo’n gebeurtenis die moeilijk is te duiden. Ik probeer me voor te stellen hoe zo’n nieuwsfeit in een willekeurig buitenland wordt weergegeven. Waar moet je beginnen en welke invalshoek wil je eraan geven?
Ik heb niet de illusie in dit korte tijdsbestek de hele zaak op te helderen, maar het is wel noodzakelijk in ieder geval één ding van de Colombiaanse politiek goed te begrijpen. En dat is dat vrijwel alle deelnemers aan het politieke bedrijf hier volkomen opportunistisch zijn (het ‘welzijn’ van de bevolking is altijd maar bijzaak en niet meer dan een goedkope verkiezingsslogan) en dat ze om aan de macht te komen of te blijven gebruik maken van een ‘combinatie van alle vormen van strijd’.
Dat heeft de guerrilla altijd gedaan: ze pretendeerde de macht te grijpen met behulp van de wapens, maar heeft talloze malen vredesonderhandelingen gevoerd en ook direct en indirect het democratische verkiezingsproces proberen te beïnvloeden. De paramilitaire organisaties probeerden via massamoorden de guerrilla uit een bepaald gebied te verdrijven, maar konden vanaf het begin altijd rekenen op een openlijke of bedekte medewerking van de autoriteiten. En ook nu nog vinden politici en politieke partijen het helemaal geen probleem om hun campagnes te laten financieren door sponsors uit de illegale wereld, niet alleen drugshandelaren, maar ook ‘gewone’ criminelen en netwerken van corrupte aannemers. Terwijl ze in theorie de basis zouden moeten vormen voor de legitieme democratische instellingen in het land.
Santiago Uribe, de jongere broer van Álvaro Uribe, president in de periode 2002-2010, werd gearresteerd omdat hij verantwoordelijk wordt gehouden voor de oprichting van ‘De Twaalf Apostelen’, een groep paramilitairen die in 1993-1994 in het noorden van het departement Antioquia meer dan honderd burgers heeft vermoord. Santiago was een veehouder en landeigenaar en op diens finca’s, landgoederen, werden de paramilitairen getraind die verantwoordelijk waren voor dergelijke misdaden.
De zaak tegen deze paramilitaire groep is goed gedocumenteerd en er is ook weinig twijfel dat Santiago Uribe een belangrijke rol speelde bij deze organisatie. Ook hoef je er niet aan te twijfelen dat zijn broer Álvaro, de voormalige president, jarenlang de lijntjes van de macht heeft beïnvloed om het strafdossier onder het stof te houden. Ook deinsde Santiago Uribe (en zijn broer?) er ook niet voor terug onwelvallige getuigen te laten vermoorden om zo de onthulling van de waarheid steeds een stapje voor te zijn.
Het probleem voor Santiago Uribe is dat zijn broer niet langer president is en inmiddels in de politieke oppositie is beland. Daarom is het moeilijker geworden om zijn de rechtsvervolging te blokkeren, want de nieuwe regering van Santos en een volledige gepolitiseerde justitie heeft nu een reden gevonden om de ex-president en politieke concurrent een slag toe te brengen. Ook de rechtspraak is een onderdeel van het politieke spel, zowel in handen van de uribisten als de santisten. Ervoor zorgen dat het recht zijn beloopt krijgt, is nog wel de minste zorg voor de hoofdrolspelers van het politieke spel in Colombia.
Lees ook de vorige column: Beauty & the Beast
