Het was een dramatische week voor leger en politie. Bij drie aanvallen van de guerrilla, in de departementen Noord-Santander, Antioquia en La Guajira werden maar liefst 16 personen (onder wie veertien militairen en twee politieagenten) gedood.
Niet alleen de Farc, maar ook de tweede guerrillagroepering van het land, de ELN (het Nationale Bevrijdingsleger) liet weer eens van zich horen. En hoe. Bij een hinderlaag in Chitagá (Noord-Santander), aan de grens met Venezuela, werd een patrouille verrast waarbij 11 militairen de dood vonden.
Een van de overlevenden vertelt het dramatische relaas van de militairen die zich al hadden overgegeven en alsnog door de guerrillero’s van het ELN werden afgemaakt. “Alles ging erg snel. Ze gooiden granaten en schoten. Sommige van mijn maten waren meteen dood. Een paar anderen en ik wisten te overleven en we deden net alsof we dood waren. Maar de guerrillero’s begonnen tegen de gewonden te schoppen om te zien of we nog leefden of niet en degene die van pijn begonnen te schreeuwen, kregen alsnog een genadeschot.”
De legerpatrouille werd verrast terwijl ze bezig waren een gebied veilig te maken voor een groep ingenieurs die in het gebied aan het werk was. Het doodschieten van soldaten of guerrillero’s terwijl ze zich al over hebben gegeven is in strijd met het internationale oorlogsrecht.
Het is misschien paradoxaal dat dergelijke acties plaatsvinden, terwijl de Farc in Havanna over vrede onderhandelt en het ELN geheime contacten onderhoudt met de regering om de mogelijkheid voor onderhandelingen te exploreren. Ook die guerrillagroepering is al vijftig jaar in oorlog. Hoewel de ELN veel kleiner is dan de Farc en nooit een reële optie heeft gehad de macht te grijpen, kan ze met haar acties nog altijd voor flinke problemen zorgen. En dat willen ze graag nog even duidelijk maken.
De commandanten van de ELN willen dus wél over vrede onderhandelen, en bij voorbaat sterk staan aan de onderhandelingstafel. Dat is de achtergrond van die wrede aanval op de legereenheid. Zo van: zie je wel, wij zijn er ook nog! Het is een oude strategie, die zo afgezaagd is dat hij voor enorme irritatie zorgt. Want de bevolking is de guerrilla inmiddels zo beu, dat het alleen maar contraproductief kan werken.
Hetzelfde geldt voor de Farc, die aan de onderhandelingstafel zit en ook nog steeds haar hand overspeelt. Ze blijft ontkennen ook misdaden te hebben begaan en slachtoffers te hebben gemaakt. En een vredesakkoord heeft alleen kans als begonnen wordt met het onthullen van de waarheid en het vragen van vergiffenis. Dán is de bevolking misschien bereid om ze eventueel een of andere vorm van amnestie te verlenen.
Het probleem is dat zowel de ELN als de Farc nog vast zitten in de logica van de oorlog. Van de chantage, van de afpersing. Zou dat komen omdat ze al 50 jaar in de bergen zitten, en het contact met de geciviliseerde wereld hebben verloren? Wie schudt ze wakker?
