In Haïti is 7 februari een bijzondere datum. In 1986 kwam er op die dag met de val van Baby Doc een einde aan de jarenlange dictatuur van vader en zoon Duvalier. Sindsdien is het iedere vijf jaar de dag waarop een nieuwgekozen president wordt geïnstalleerd. De huidige president Moïse heeft formeel nog een jaar te gaan, maar vertoont steeds meer dictatoriale trekken. De oppositie wil dat hij opstapt.
Wat doe je als je van mening bent dat iemand een strafbaar feit heeft gepleegd? Omdat die persoon dat zelf tegen je gezegd heeft. Tenminste, zo heb je het begrepen. Met dat dilemma worstelden Transaviapiloten Edwin Reijnoudt Brouwer en Tim Weert na een tafelgesprek in Bali in 2003 met hun collega Julio Poch (1952).
Filosoof Wil Heeffer schreef De Bevrijdingsfilosoof. Het rebelse denken van Enrique Dussel. Deze van oorsprong Argentijnse filosoof is de grondlegger van een Latijns-Amerikaanse bevrijdingsfilosofie die de wereld anders bekijkt dan vanuit de Europese filosofie gebruikelijk is. Heeffer behandelt veel belangrijke onderwerpen, maar slaagt er niet in een samenhangend beeld te schetsen van de bevrijdingstheorie in de Latijn-Amerikaanse context. Te vaak slaat hij de plank mis door gebrek aan achtergrondkennis of te kritiekloze bewondering voor Dussel.
Midden in de corona-lockdown kreeg Diamantina Arcoiris (1981) het bericht dat ze met haar Fundación Rediseñandonos (Stichting Herontwerp jezelf) een Prins Claus Prijs heeft gewonnen. Sinds 2016 runt ze in de Colombiaanse hoofdstad Bogotá een mode-atelier met dakloze jongeren met een drugsverleden. Gesteund door hun verkopen en schenkingen van sympathisanten slaan ze zich door deze coronatijden heen.
En weer vertoont de ontbossing van de Amazone een stijgende lijn. Naast houtkap en veeteelt zorgt de almaar groeiende sojaproductie voor kaalslag aan de randen van de Amazone, waardoor veeboeren steeds verder het bos intrekken. Bovendien leidt de export van soja tot de aanleg van wegen door het bos. Zodra er wegen zijn, is de overheid de controle kwijt en kan iedereen het gebied binnentrekken, met verdere ontbossing als gevolg.
In zijn boek onderzoekt Ricardo Bedoya enkele veranderingen die tot dusver in de 21e eeuw hebben plaatsgevonden in de stilistische aanpak van de Latijns-Amerikaanse cinema. “De doorbraak van het digitale tijdperk en de opkomst van jonge filmmakers vormen een vernieuwingsimpuls die niet alleen te zien is in de productie uit filmlanden als Argentinië, Brazilië en Mexico, maar ook uit landen die geen constante filmproductie kennen, zoals Bolivia, Peru en Uruguay”, meent Bedoya.
Wie in Latijns Amerika geweest is, weet het: eten is hét favoriete gespreksonderwerp. Twee redacteuren halen herinneren op en snijden een pittig onderwerp aan: vlees.
Schrijven over film in een land waar bioscopen verdwenen zijn. Op het eerste gezicht lijkt het weinig zinvol. Maar schijn bedriegt. Bioscopen mogen dan gesloten zijn, dit betekent niet dat Haïti geen (goede!) filmmakers voortbrengt. Noch dat de Haïtianen niet van film houden. La Chispa kan slechts een paar regisseurs in de schijnwerper zetten; er zijn er meer!
De Chileense muziekgroep Los Jaivas, opgericht in 1963, wordt wel de Pink Floyd van Latijns Amerika genoemd. Twee van de oprichters en nieuwe leden treden op met een heel een eigen stijl: een bijzondere combinatie van progressieve rock met inheemse folklore en andere invloeden. Het zijn vrijheidslievende musici met een moeizame relatie met politiek links in Chili. En nog altijd een groep met toekomst.
Tijdens de protesten in Latijns Amerika het afgelopen jaar stonden de muren in de steden weer vol met teksten en schilderijen. Street art kent in Latijns Amerika een lange geschiedenis. Als middel om zich te verzetten tegen de dictatuur, om kritiek te uiten op de overheid of maatschappelijke thema’s aan te kaarten. Nog steeds is het een belangrijke vorm van massacommunicatie in Latijns Amerika die diep geworteld is in de cultuur van de regio.
Op 3 november kiezen de inwoners van de Verenigde Staten een nieuwe president. De strijd tussen de huidige Republikeinse president Donald Trump en zijn Democratische uitdager Joe Biden, vicepresident onder Trumps voorganger Barack Obama, raakt ook Latijns Amerika. Welke invloed zal de uitslag hebben op het beleid van de VS voor de regio? We bespreken de mogelijke gevolgen en plaatsen de onderlinge relatie in een historische context.
Hoe houd je je staande in het leven als je opgroeit zonder moeder, als je verder moet zonder de vrouw van wie je houdt? Op die vragen proberen het elfjarige meisje Kenza en haar vader Ouira een antwoord te vinden in Buladó, openingsfilm van Nederlands Film Festival 2020 en terechte winnaar van Gouden Kalf in de categorie Beste Lange Speelfilm.
Na een in oktober 2019 begonnen volksopstand beslissen de Chilenen op 25 oktober of ze de van dictatuur geërfde grondwet door een nieuwe willen vervangen. Ze gaan stemmen tijdens een diepe sanitaire, economische en politieke crisis. Voorstanders van een nieuwe grondwet zullen nu vrijwel zeker winnen. De volgende verkiezingsslag op 11 april 2021 over wie die grondwet gaan ontwerpen, wordt echter veel spannender.
Loont misdaad? Die vraag werpt zich op bij het zien van el ROBO del Siglo, een nieuwe miniserie van Netflix van Colombiaanse makelij (Engelse titel: The Great Heist). Het is de verfilming van de grootste roofoverval in de geschiedenis van het land in 1994, waargebeurd dus. Doelwit is de vestiging van de Banco de República in Valledupar, hoofdstad van kustdepartement Cesar in noordoost-Colombia.
Wat corona, lithium en verkiezingen met elkaar te maken hebben. Komende zondag, 18 oktober, ruim vijf maanden na de oorspronkelijk vastgelegde datum, vinden er verkiezingen plaats in Bolivia. Natuurlijk, it’s the corona stupid, dat weet iedereen. Maar zo makkelijk is het niet, want onder de dekmantel van de coronapandemie spelen politieke manipulatie en grondstoffen een grote rol, met lithium in de hoofdrol. Wie spint er garen bij corona en wie is de klos?
Het was bloedheet en mijn benen plakten aan de plastic kuipstoel, ergens aan de Caribische kust van Colombia. Ondanks het vroege tijdstip in de ochtend knalde de accordeonmuziek al maximaal uit de boxen. De stem die ik hoorde drong mijn hoofd maar vooral mijn hart binnen en zou me blijven vergezellen, iedere keer als ik terugkwam: Diomedes Díaz, hét exponent de vallenato.
Een jazzfestival in Haïti? De andere redactieleden reageerden verrast toen ik het noemde. En ja, een jaarlijks internationaal jazzfestival met sterren van mondiale allure is niet iets waarbij je direct aan Haïti denkt. En toch werd dit jaar in januari alweer de veertiende editie van het festival gehouden. Op internet is het programma voor komend jaar al bekend gemaakt, met onder andere een optreden van de Nederlandse jazzpianist Mike del Ferro.
Waar zijn ze gebleven? De latinomuzikanten die in kleurige poncho met hun zwarte vlechten muziek maakten voor de ingang van winkelcentra, als Latijns-Amerikaanse ‘variant’ op het draaiorgel. ‘Panfluitindianen’ zoals een kennis van mij ze ooit oneerbiedig noemde. Met hun kleine snaarinstrumenten en bamboe blaasinstrumenten vormden ze een vertrouwd onderdeel van het Nederlandse straatbeeld. Als je ze vaker tegenkwam, dan leerde je hun oeuvre kennen.
Na een sociale opstand en te midden van de coronapandemie stemmen Chilenen 25 oktober over de vraag of er een nieuwe grondwet moet komen. Velen zijn daar actief mee bezig. De groepering van ‘Democratische Vrouwen’ in Santiago strijdt al bijna vijftig jaar voor mensenrechten. Deze meestal wat oudere vrouwen staan open voor nieuwe ontwikkelingen. Ze geloven niet in spectaculaire resultaten, maar “hebben wel hoop dat het beter wordt dan het lange tijd is geweest”.
Hoe kijken we naar elkaar: Latijns-Amerikanen en Europeanen? Dat speelt altijd, en kan leiden tot verrassingen, confrontaties en misverstanden. Ook op cultureel gebied. Latijns Amerikanen én Europeanen moeten af en toe hun beelden bijstellen en anders leren kijken. Dat is leerzaam en creatief. In de Najaarsspecial 2020 van La Chispa over cultuur – toegespitst op film, muziek en street art – speciale aandacht voor dit soort kwesties, naast andere bijdragen.
Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.
Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.
Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.