De Nationale Federatie van Koffietelers rouwt om het verlies van zijn icoon Juan Valdez, wereldwijd het uithangbord van de Colombiaanse koffie. De man die hem verpersoonlijkte, Carlos Castañeda, stierf enkele weken geleden op 58-jarige leeftijd in de Las Vegas-kliniek in Medellín, waar hij herstelde van een hartoperatie.
Er is de laatste maanden nogal wat gesproken en geschreven over In augustus zien we elkaar, het postume werk van Gabriel García Márquez (1927-2014) of ‘Gabo’, zoals de Colombianen hem het liefst noemen. En dan gaat het maar zelden over de inhoud van deze novelle, maar vooral over het besluit om de ongepubliceerde tekst uiteindelijk toch als een sfinx uit de as te laten verrijzen.
Mijn naam is Mariela Miranda van Iersel, en zoals je uit mijn twee achternamen kunt afleiden, ben ik half Chileens en half Nederlands. Gemotiveerd door mijn ervaring als vrijwilliger in sociale integratieprogramma’s, vertrok ik in 2017 van het Chileense huis uit mijn kindertijd naar Nederland voor een interdisciplinaire bachelor in de sociale wetenschappen en economie. In de hoop verder te leren over maatschappelijke uitdagingen, en vooral ook dingen die ik dácht te weten in vraag te stellen, begon ik aan een master in ontwikkelingsstudies aan het International Institute of Social Studies (ISS). Deze opleiding hielp me de real-world uitdagingen die me aan het hart gaan te verbinden aan wetenschappelijke theorieën en beide verder te verkennen door middel van onderzoek.
In de periode voor de Tweede Wereldoorlog ontstonden in Chili verschillende nationaalsocialistische bewegingen: de MNS en de Chileense afdeling van de Duitse NSDAP, die erg populair was onder Duitse immigranten in het zuiden van Chili. De inlichtingendienst van de nazi’s in Berlijn (Sicherheitsdienst) maakte gebruik van deze sympathisanten bij het opzetten van een spionagenetwerk dat actief was op het hele continent.
Sinds begin 1974, toen de eerste nummers van de voorlopers van LA Chispa van de stencilmachines rolden, zijn Latijns-Amerika en de Cariben op het eerste gezicht onherkenbaar veranderd. In 2004 kennen bijna alle 22 belangrijkste landen een of andere vorm van democratie, al is de kwaliteit daarvan vaak mager. In strikte zin is alleen Cuba niet democratisch. Over socialisme en revolutie praat bijna niemand meer.
De special trappen we af met een overzicht van de jaren 1974 tot 2004: de eerste dertig jaar berichtgeving van La Chispa en haar voorgangers. In # 300 schreef Jan de Kievid een overzicht van de ontwikkelingen in die periode in ‘een conservatief continent met een revolutionaire reputatie’. Aan het begin van het nieuwe millennium leek een nieuw elan de kop op te steken. Meerdere presidenten beloofden hun volkeren een ‘nieuwe toekomst’ en een ‘nieuw ontwaken’. Weg met het verleden, weg met de armoede, achterstelling en ongelijkheid. In Mexico was het de nieuwbakken president Vicente Fox, in Peru was het Alejandro Toledo en in Venezuela, als eerste, Hugo Chávez. In een redactioneel in 2001 maakte La Chispa echter korte metten met deze prachtige vergezichten: ‘Een ex-manager van Coca-Cola, een econoom en een ex-militair; en dat moet de verbeelding aan de macht helpen?’
Op 16 maart vierde Madres de La Candelaria haar 25-jarig bestaan met een bijeenkomst in Museo Casa de Memoria in Medellín. De viering heette ‘Altijd woensdag om twaalf uur’, als eerbetoon aan hun wekelijkse protest in het atrium van de Nuestra Señora de la Candelaria-kerk in Medellín. Aanwezig waren leden van de organisatie en flink wat van de mensen die hen gedurende deze tijd hebben gesteund.
Het plantageproject waar je spaargeld in zit gaat failliet, de boot waarmee je toeristentrips uitvoert zinkt. Wat doe je dan? Van de nood een deugd maken, dat is de aanpak van de Surinaams-Nederlandse Tessa Leuwsha (1967) en haar Surinaamse partner Sirano Zalman. Samen varen ze het binnenland in met een oude garnalenboot, het avontuur tegemoet. Hun ervaringen tekent Leuwsha op in De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname.
Afgelopen jaar is de wereld weer iets minder democratisch geworden en in Latijns-Amerika is de terugval het grootst. Dat komt met name door de scherpe daling van het democratiegehalte van een aantal Midden-Amerikaanse landen. Van het idee van twintig jaar geleden dat de democratie in Latijns-Amerika vrij stevig was verankerd, is weinig meer over. Zo blijkt uit de Democracy Index 2023.
Het is dit jaar precies honderd jaar geleden dat José Eustasio Rivera (1888 – 1928) La vorágine publiceerde, een roman waarin de Colombiaanse jungle de hoofdrol speelt en die tegenwoordig tot de canon van de Colombiaanse literatuur behoort. En dus ook verplichte lectuur op de middelbare scholen in Colombia en dat heeft het imago van de roman niet veel goed gedaan. La vorágine (vrij vertaald: De maalstroom) staat voor moeilijk, weinig toegankelijk proza, in ieder geval lectuur die een scholier niet voor z’n plezier leest.
In zijn debuutroman Jaguar vertelt de Colombiaanse schrijver Santiago Wills de bloedige recente geschiedenis van zijn land aan de hand van het levensverhaal van de paramilitaire commandant Martín Pardo en zijn half tamme jaguar Ronco.
Griselda Blanco (1943-2012) was een van de meest gewelddadige drugshandelaren in de Colombiaanse maffiageschiedenis. Ze had de naam een gewetenloze moordenaar te zijn en verschillende vendetta’s te hebben veroorzaakt, zowel in Colombia als in het Miami rond 1980, de jaren van Miami Vice. Ze werd omschreven als zeer bezitterig en extreem jaloers, op het randje van het abnormale. Ook zou ze honderden doden op haar geweten hebben, onder wie haar drie echtgenoten, vandaar haar bijnaam Zwarte Weduwe.
De vlaktes van de Argentijnse schrijver Federico Falco (1977) behoorde in 2020 tot de finalisten voor de Spaanse Premio Herralde de Novela en is nu in het Nederlands vertaald. Een boek over rouw en verlies, die de verteller de stad doen ontvluchten en terugkeren naar het landschap van zijn jeugd, de uitgestrekte pampa. In de stilte kijkt hij terug op de breuk met zijn geliefde. De moestuin en zijn herinneringen helpen hem zich opnieuw te hechten, aan de eindeloze vlaktes om hem heen.
In Blauwe Tomaten, een meeslepend werk van de Curaçaose schrijfster Elodie Heloise, keert de 28-jarige Dominique terug naar het eiland waar ze een deel van haar jeugd doorbracht. Terwijl ze samen met haar vriend Marlo onderdak vindt in zijn ouderlijk huis, is de terugkeer weinig idyllisch. Ze moet de confrontatie aangaan met onduidelijke, pijnlijke herinneringen, waarin haar moeder en zij leden onder het geweld van haar vader. De herontdekking van het eiland onthult verdrongen en verborgen trauma’s in Dominique’s geheugen, maar brengt ook verzoening met zich mee.
Over de in december aangetreden nieuwe Argentijnse president Javier Milei wordt heel verschillend gedacht. In La Chispa is vooral gewezen op mogelijke negatieve gevolgen van zijn aangekondigde beleid. In onderstaand artikel betoogt de Nederlander Jan Stroeken, docent macro-economie aan de Universidad de Concepción del Uruguay in Santa Fe in Argentinië, dat van Milei’s beleid wel positieve effecten te verwachten zijn.
Mijn droom was om met Martin Emilio Cochise Rodríguez, de eerste Colombiaanse wereldkampioen wielrennen, een stukje op de wielerbaan te fietsen. Ik op mijn urban bike (zeg maar: opa-fiets) en hij, als 81-jarige fietsveteraan, op zijn racefiets. Dat plan ging in rook...
Stel je voor: je groeit op in het centrum van Bogotá in totale armoede in een kamer zonder ramen, geen stromend water of toilet. Je bent bovendien in de steek gelaten door je moeder en belandt uiteindelijk in een klooster. Voor Emma Reyes (1919 – 2003) en haar twee jaar oudere zus Helena was dit werkelijkheid. Haar ervaringen legde ze als volwassen vrouw vast in Het boek van Emma.
Een maand geleden stierf op 94-jarige leeftijd de Franse historicus Emmanuel Le Roy Ladurie, vooral bekend van het boek Montaillou, een ketters dorp in de Pyreneeën, voor het eerst gepubliceerd in 1975. Beschouwd als een baanbrekend boek, omdat het de manier van geschiedschrijving compleet veranderde.
De van oorsprong Hongaarse John von Neumann wordt wel de slimste mens van de twintigste eeuw genoemd. Als wiskundige promoveerde hij op de verzamelingenleer. Later was hij betrokken bij de ontwikkeling van de atoombom en de waterstofbom. Hij was de grondlegger van de speltheorie en ontwikkelde een van de eerste computers waarmee verder gewerkt kon worden aan vernietigingswapens in de Koude Oorlog. Benjamín Labatut schreef een boeiende roman over een angstaanjagende tijd.
Ken je dat? Mensen die terugkomen van vakantie en daar enthousiast alles over willen delen? In die categorie valt het boekje Reis door Colombia van Marja Vos (1948). Nadat de Colombiaanse regering en guerrillabeweging FARC in 2016 de vrede tekenden, trok de reislustige Vos in 2017 de stoute schoenen aan en toog naar Colombia.
Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.
Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.
Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.