In de korte roman Een episode uit het leven van een landschapsschilder tekent de Argentijnse schrijver César Aira (1949) het levensverhaal op van Johann Moritz Rugendas (1802-1858). Deze Duitse meesterlandschapsschilder brengt in het Europa van de 19e eeuw met beeld een ‘andere’, ‘nieuwe’ verre wereld naar de mensen toe. Rugendas’ tijdgenoten zijn meestal niet buiten hun landsgrenzen geweest.
Zes jaar geleden maakten de Haïtianen zich vooral zorgen over de economische situatie. Bij een enquête kreeg gebrek aan veiligheid nog geen 10 procent van de stemmen. Maar blijkens een recent onderzoek houden bendegeweld, ontvoeringen en moorden, kortom veiligheid, de inwoners nu volledig in hun greep. Al het andere komt op het tweede plan. Intussen denken Haïtiaanse maatschappelijke organisaties en het buitenland verschillend over hoe de crisis moet worden aangepakt.
Sinds de verkiezing van Nayib Bukele tot president in 2019, heeft El Salvador te maken gekregen met een verdere uitholling van de rechtsstaat. Bukele beweert dat dit nodig is om de georganiseerde misdaad te bestrijden, zijn belangrijkste verkiezingsbelofte. Hoewel dat uitgangspunt op brede steun kan rekenen, zijn velen bezorgd over de manier waarop hij die belofte wil inlossen. Dit artikel is als opiniestuk geschreven door Juan Meléndez, directeur van het Salvadoraanse kantoor van het Nederlands Instituut voor Meerpartijen Democratie. Hij ziet dat de huidige democratische crisis ook mogelijkheden schept.
Een uitweg uit de impasse. De samenleving tegenover de crisis Dinsdagavond 8 februari organiseren het Belgische onderzoeksinstituut CETRI en Caroline Roose, lid van het Europees Parlement namens de Groenen/EFA een online conferentie over de situatie in Haïti, de rol...
De omslag van de roman Erfgoed van Miguel Bonnefoy is treffend. We zien er een papagaai en een klein vliegtuig, met op achtergrond de Chileense hoofdstad Santiago en het Andesgebergte. Dat past goed bij deze familiekroniek, waarin de mateloze vogelverzamelaarster Thérèse en haar dochter Margot, een fervent vliegenier in vredes- en oorlogstijd, hoofdrollen vervullen. Ze behoren tot de tweede en derde generatie van een Franse familie in Chili. De man van de eerste generatie kwam daar alleen, berooid en toevallig tegen 1880 terecht, terwijl zijn achterkleinzoon bijna een eeuw later op de vlucht voor dictator Pinochet op zijn beurt alleen naar Frankrijk terugkeerde.
Tobago, het kleine zustereiland van het Caribische Trinidad, heeft niet alleen een fantastisch klimaat en prachtige stranden, maar ook een fascinerende geschiedenis. Een geschiedenis waarin Vlissingen een belangrijke rol speelt. En trouwens ook het Letse Kuldiga, wat verklaart waarom twee baaien aan de noordkust de Great en Little Courland Bays heten.
De onderhandelingen van het handelsverdrag tussen de EU en Mercosur duurden 20 jaar en nu blijkt ook de politieke goedkeuring uiterst moeizaam te verlopen. Hoewel er veel op het spel staat, onttrekt dit proces zich goeddeels aan het zicht. La Chispa dook er in en verhaalt over klimaatzorgen, Chinese invloed, ondemocratische achterdeurtjes binnen de EU, en opmerkelijke rollen voor Oostenrijk én de Braziliaanse president Bolsonaro.
Een liefdesgeschiedenis tussen twee mannen in het Havana van 1989, zo kan je Aardbei en chocola van Senel Paz (1950) typeren. Maar het dunne boekje van slechts 56 bladzijden is meer dan dat. Het gaat over politiek, over (homo)seksualiteit en (on)vrijheid, over een revolutionaire maatschappij waarin vertrouwen een schaars goed is. Dergelijke thema’s zijn niet vanzelfsprekend in Cuba en al helemaal niet in 1991, toen het verscheen.
“De 2000 beste nummers, ooit gemaakt” – zo maakt de Top 2000 reclame voor zichzelf. Daarover valt natuurlijk te twisten, want bijvoorbeeld Latijns Amerika is nog steeds een blinde vlek bij Nederlandse muziekliefhebbers. Jammer, omdat velen daardoor het fantastische stemgeluid van bijvoorbeeld de Mexicaanse Amparo Ochoa niet kennen. In de jaren ’80 van de vorige eeuw was dat anders; toen had ‘iedereen’ de LP ‘April in Managua: the Central American Peace Concert’ op de platenspeler liggen, of gekopieerd op een cassettebandje. Een van de meest indrukwekkende nummers van dat album uit 1984 is ’La Maldición de Malinche’, de Vloek van Malinche, zoals gezongen door Amparo Ochoa en haar landgenoot en gitarist Gabino Palomares – die het nummer in 1978 schreef.
Een naamloze man wordt wakker in een wereld die tot stilstand is gekomen. De sfeer is onheilspellend; er is geen water, de elektriciteit is uitgevallen. Hij heeft een kater door de mezcal, “zijn trouwe vriend van de vorige avond”. Wat is er aan de hand in dit verhaal van Yuri Herrera (1970), dat de bombastische en cryptische titel Transmigratie der lichamen (La transmisión de los cuerpos) draagt en verscheen in 2013? Het is het derde boek van de Mexicaan dat in het Nederlands vertaald is en is opgenomen in de bundel Mexicaanse trilogie – De zon, de koning, de dood, die terugkomen in de symbolen op de omslag van het boek.
Kerst in Colombia is net als elders in de wereld een kwestie van vrede op aarde en samenzijn met familie, maar misschien minder een periode van reflectie en rust. De kersttijd is vooral een excuus voor feestvieren en uitgaan. December en een deel van januari is ook de tijd dat mensen vakantie vieren, thuis, aan de kust of op een andere toeristische bestemming.
Museum De Pont in Tilburg heeft recentelijk een aantal werken verworven van de Colombiaanse kunstenaar Beatriz González (Bucaramanga, 1932). Deze werken zijn tot 6 februari te zien in het museum. Cargueros de Bucaramanga, een acht meter lang geschilderd fries van textiel uit 2006 maakt op indringende wijze het geweld in Colombia voelbaar. Thema´s als vermissing, migratie en collectieve rouw staan centraal in het werk van González en sluiten aan bij actuele ontwikkelingen in Colombia en de rest van Latijns Amerika.
Zondag 19 december bepalen de Chilenen of de rechtse extremistische José Antonio Kast of de linkse radicale Gabriel Boric hun nieuwe president wordt. Deze tweede ronde is vooral een strijd tussen autoritair bestuur en democratie. Boric ligt voor in de peilingen, maar er kan nog van alles gebeuren. Chili bevindt zich met deze verkiezingen op een tweesprong. Het kan goed gaan in democratische en sociale zin, maar ook flink misgaan.
De geschiedenis wordt meestal geschreven door of over machthebbers of winnaars. Slachtoffers komen pas aan het woord als ze zelf hun ervaringen opschrijven. Het was tot slaaf gemaakten echter veelal verboden te leren lezen en schrijven. Bovendien hadden Europese historici vaak moeite met mondelinge overlevering (‘oral history’). Daarom is veel Nederlands slavernijverleden nog steeds onderbelicht of onbekend, zoals de grote slavenopstand op Curaçao in 1795.
Het onderwerp slavernij is een ingewikkeld onderwerp. In Nederland hebben we er te lang over gezwegen, tot de afstammelingen van tot slaaf gemaakten kritische vragen gingen stellen over die stilte. Geen onterechte vragen, gezien het gedeelde slavernijverleden. Het boek Servus. Macht, slavernij, uitbuiting en verzet van Fred de Haas (Utrecht, 1938) is een poging om de discussie over ons slavernijverleden verder op weg te helpen. Het is een verhaal over macht en onderdrukking, met een focus op Europa en het Caribisch gebied.
Cultureel antropoloog Roline Redmond, wier voorouders als slaaf gemaakten naar Suriname waren gekomen, ondernam een zoektocht naar haar familiegeschiedenis. Daarvan deed zij boeiend verslag in haar boek De Doorsons. Op zoek naar een Afro-Amerikaanse slavenfamilie in het Caribisch gebied. Zij toont grote bewondering voor haar matriarchale ‘voormoeders’ die met hard werken de familie uit de armoede wisten te halen.
De autobiografie van ex-guerrillera Tanja Nijmeijer (Denekamp, 1978) valt samen met de herdenking van de ondertekening, vijf jaar geleden, van het vredesakkoord tussen de Colombiaanse regering en de guerrillabeweging FARC. In haar boek schrijft Nijmeijer uitgebreid over de onderhandelingen, over het akkoord en over de problematische implementatie ervan. Interessant om van een van de direct betrokkenen te horen hoe dat allemaal in z’n werk is gegaan, maar misschien is het voor de gemiddelde niet-Colombiaanse lezer iets te uitgebreid.
Historicus Henk den Heijer heeft een mooi en toegankelijk overzichtswerk geschreven: Nederlands slavernijverleden. Historische inzichten en het debat nu. Daarin komen alle belangrijke onderwerpen aan de orde: voor- en tegenstanders in de 17e en 18e eeuw, de slavenhandel, de slavernij in de koloniën, verzet, afschaffing van slavenhandel en slavernij en de economische betekenis ervan. In het slothoofdstuk gaat Den Heijer in op de recente discussies waarbij volgens hem slavernij te veel verknoopt is geraakt met Kick Out Zwarte Piet, Black Lives Matters en identiteitspolitiek.
In een special over slavernij kan aandacht voor Haïti, het eerste onafhankelijke land in Latijns-Amerika en de eerste postkoloniale zwarte republiek ter wereld, niet ontbreken. Aan het einde van de achttiende eeuw inspireerde de leus “Vrijheid, gelijkheid en broederschap” de tot slaaf gemaakten van het toenmalige Saint-Domingue. Maar de Fransen zelf kwamen al snel terug op hun revolutionaire slogan. Met zijn boek over rassengelijkheid diende de Haïtiaan Anténor Firmin hen eind negentiende eeuw van repliek.
Ooit deed ik een toeristische ‘excursie’ met een gids door de favela’s van Rio de Janeiro. We liepen voorbij een kerkhof, waar bendes hun wapens en drugs verstopten, zo wist onze gids. Buurten als deze vormen het decor van De zon op mijn hoofd (O sol na cabeça) van de Braziliaan Geovani Martins (1991).
Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.
Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.
Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.