Elk personage krijgt te maken met het onverwachte, zo lezen we op de omslag van de verhalenbundel Mond vol vogels van de Argentijnse schrijfster Samanta Schweblin (1978). Dat geldt ook voor de lezer. Want ook al gaat het over alledaagse situaties als scheiding, depressie, reizen, er is iets wat buiten de gewone orde valt.
Argentinië hield zondag 19 november de belangrijkste verkiezingen in zijn recente geschiedenis. De ultraliberale kandidaat van La Libertad Avanza, Javier Milei, is uitgeroepen tot winnaar van de verkiezingen en versloeg Sergio Massa, de peronistische kandidaat van Unión por la Patria.
Argentinië is gewend aan periodes van recessies, koersschommelingen, hoge inflatie, wanbetalingen en sterk fluctuerende armoede. Dat komt mede door wisselvallig financieel en macro-economisch beleid. Tijdens de huidige sociaaleconomische problemen rees de ster van econoom Javier Milei als verpersoonlijking van het anti-establishment. Op 19 november strijdt hij in de tweede ronde van de verkiezingen om het presidentschap in een nek-aan-nekrace met Sergio Massa van de regerende peronistische partij.
Er is nog hoop voor de democratie, zo lijkt het ineens, na de verkiezingsavond van 29 oktober. Die dag waren er in Colombia regionale verkiezingen en in de 1102 gemeenten van het land werd een nieuwe burgemeester gekozen. Belangrijke uitslagen waren er in de hoofdstad Bogotá en de tweede stad, Medellín.
Een maand geleden keurde de VN Veiligheidsraad een multinationale ondersteuningsmissie voor Haïti goed, geleid door Kenia, in nauwe samenwerking met Haïti. Verschillende, vooral Caribische landen hebben deelname toegezegd. Het doel is tweeledig, allereerst beveiligen van strategische plekken, zoals vliegvelden en ziekenhuizen. Daarnaast creëren van een veilig klimaat zodat op termijn vrije verkiezingen mogelijk zijn. Iedereen vindt dat er iets moet gebeuren. Maar sommige Haïtianen hebben twijfels bij de nu ingeslagen weg.
De uitzending was woensdagavond 1 november, maar kan op Uitzending gemist worden teruggekeken. In de laatste uitzending van dit seizoen vertelt de in Nederland woonachtige Ana haar verhaal. Tien jaar geleden werd middels DNA-onderzoek vastgesteld dat zij tot de zogenaamde roofbaby’s behoort. Haar beide ouders zijn tijdens de Videla-dictatuur vermoord. Haar moeder was vijf maanden zwanger toen zij werd gearresteerd. Op één klein berichtje kort na haar arrestatie werd nooit meer iets van haar vernomen. Haar dochter Ana is geadopteerd, iets dat zij pas op 36-jarige leeftijd te horen kreeg.
Op dinsdag 7 november is in de Openbare Bibliotheek Amsterdam de Argentijnse film Planta Permanente/The Lunchroom te zien. Onenigheid op de werkvloer en de manier waarop die wordt aangepakt zijn onderwerpen die in de film worden aangesneden. De film maakt duidelijk dat arbeidsconflicten geleidelijk aan minder zichtbaar zijn geworden, maar dat rechtvaardigheid nog altijd ver te zoeken is. De film wordt ingeleid door Saskia van Drunen, die in het artikel Tussen gerechtigheid en straffeloosheid de worsteling van Argentinië met het dictatoriale verleden belichtte. De vertoning van de film is een initiatief van het Instituto Cervantes en het Huelva Ibero-American Film Festival.
Anders dan verwacht heeft niet de extreemrechtse Javier Milei, maar de peronist Sergio Massa de eerste ronde van de Argentijnse verkiezingen gewonnen. Ze dingen allebei naar de stemmen van de verslagen rechtse kandidate Patricia Bullrich. Daarvoor moet vooral Milei zijn optreden flink aanpassen.
“De doden horen niet bij de levenden.” Of toch wel? De openingszin van de debuutroman Aarde eten van de Argentijnse schrijfster Dolores Reyes (1978) is stellig, maar in het verhaal lopen leven en dood en droom en realiteit door elkaar. Hoofdpersoon is een tiener – ze zit nog op de middelbare school – die woont in een van de slechtere buitenwijken van een grote stad. Wellicht Buenos Aires?
Drie kandidaten hebben kans de presidentsverkiezingen van 22 oktober te winnen: de linkse peronist Sergio Massa, de rechtse Patricia Bullrich en de rechtsextremist Javier Milei. De laatste domineert het nieuws met plannen als invoering van de dollar en vrije verkoop van wapens en menselijke organen. Door zijn opvallende optreden en doordat Argentijnen weinig meer verwachten van de traditionele partijen, zou Milei president kunnen worden.
Al veertig jaar worstelt Argentinië met het dictatoriale verleden. Vooral door de grote vasthoudendheid van mensenrechtenorganisaties zijn unieke resultaten geboekt bij de berechting van de mensenrechtenschenders. Ontkenners van de staatsterreur rukken echter op. Een van hen is Javier Milei, die kans heeft de presidentsverkiezingen van 22 oktober te winnen.
Javier Milei, een kansrijke extreemrechtse kandidaat bij de Argentijnse presidentsverkiezingen van 22 oktober, wil de peso vervangen door de Amerikaanse dollar. Dat is een risicovolle stap, met aanvankelijk zeker negatieve economische gevolgen en onzekerheid over wat er daarna gaat gebeuren. De kloof tussen werkenden in de formele en informele sector zal erdoor worden vergroot.
“Als je geen domme dingen doet als je jong bent, heb je niets om over te lachen als je oud bent.” Aldus Mafalda, het bekendste stripfiguur en cultureel erfgoed van Argentinië. Ze ziet eruit als het lieve buurmeisje dat nooit ouder wordt. Maar wacht tot ze haar mond opentrekt, achter haar onschuldige uiterlijk gaat een pittige dame schuil. De zesjarige rebel heeft een groot sociaal bewustzijn en een tegendraads geweten. Met haar volle bos donker haar en een strik is tegelijkertijd toegankelijk en eigenwijs.
Een derde van de Argentijnse stemgerechtigden is jonger dan 29. Deze groep haalt zijn informatie uit sociale media die worden gedomineerd door extreemrechtse groepen.
Volgens veel Argentijnen was alles vroeger beter. Scherpe politieke polarisatie, hoge inflatie en wijdverbreide corruptie zijn inderdaad niet fraai, maar daar staat veel tegenover. Veel Argentijnen zijn sterk gehecht aan democratie en zelden zijn misdaden van een dictatuur zo goed in eigen land berecht als hier. De macht van militairen en de katholieke kerk is ingedamd en vooral door een sterke vrouwenbeweging zijn homohuwelijk en abortus gelegaliseerd. Opmerkelijke punten als inleiding bij de Special.
Op 12 april 1593 kwam de jezuïet Luis de Valdivia samen met enkele ordegenoten aan in Santiago de Chile. Hij was afkomstig uit het Spaanse Granada en was uitgezonden vanuit Lima om het geloof te prediken onder de inheemse bevolking in het zuiden van het Spaanse onderkoninkrijk Peru, dat zich uitstrekte van Nicaragua tot de zuidpunt van Zuid-Amerika. De groep jezuïeten verbleef een maand in het dominicanenklooster Santo Domingo. Daarna werd er een huis voor hen gekocht voor 3600 goudstukken, opgehaald onder de gegoede burgerij van Santiago.
Vijftig jaar na de Chileense staatsgreep van 1973 pakken uitgevers uit met talloze nieuwe boeken. Daarbij zijn herinneringen en getuigenissen, nu ook van de tweede generatie, bijzondere fotoboeken en degelijke historische werken.
De solidariteitsbeweging tegen de dictatuur in Chili was bijzonder groot. Dat kwam vooral doordat Chili onder de socialistische president Allende een land van hoop was geweest. Ook was veel in Chili voor West-Europeanen herkenbaar. Chileense vluchtelingen versterkten de beweging. Een korte schets van de geschiedenis van de solidariteit.
Vijftig jaar na de staatsgreep in Chili van 11 september 1973 blijkt het tekenen van een gezamenlijke verklaring van links en rechts over democratie en mensenrechten onmogelijk. De herdenking legt bestaande tegenstellingen in de samenleving bloot. Dat is geen argument om dan maar niet te herdenken, maar wel om – met erkenning van verschillen – te werken aan versterking van democratie en mensenrechten, zeker in een tijd met een grote extreemrechtse partij.
Andres Felipe Pérez was twaalf jaar oud, had terminale kanker en smeekte in een video aan de commandanten van de FARC-guerrilla om zijn laatste dagen met zijn vader door te mogen brengen. Die vader was politieagent José Norberto Pérez en die was een jaar ervoor ontvoerd door de guerrilla. De commandanten van de FARC waren niet gevoelig voor de smeekbede en de jongen stierf zonder zijn vader te zien, in december 2001. De wanhopige agent zelf werd een paar maanden later door de guerrilla doodgeschoten, toen hij het kampement waar hij werd vastgehouden, probeerde te ontvluchten.
Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.
Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.
Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.