Hoe staat het met de kunst op Cuba? Een boeiende tentoonstelling in het Larense Singer Museum geeft daarvan een beeld met zeer uiteenlopende, vaak kleurrijke schilderijen. Vooral persoonlijk en individueel geïnspireerd, met soms wat verhulde politieke kritiek.
In Revolutionaire zondag neemt de Cubaanse schrijfster Wendy Guerra (1970) de lezer mee in het leven van Cleo, een Cubaanse dissidente en schrijfster, die worstelt met haar identiteit in hedendaags Cuba. Het is een roman over het leven als schrijfster in een door censuur beheerst land. Ook andere nadelige effecten van de veelbesproken Cubaanse revolutie komen aan bod. Cleo is opgegroeid onder het communistische regime van Fidel Castro, die in 1959 via een guerrillastrijd een eind maakte aan het regime van de Cubaanse dictator Fulgencia Batista.
In 2005 bezocht ik Cuba. “Nog voordat Fidel Castro overlijdt, want alles wordt dan ‘anders'”, was mijn gedachte. Uiteindelijk overleed hij op 25 november 2016, toen de macht feitelijk jaren eerder was overgedragen aan zijn broer Raúl Castro. Veranderingen zijn slechts mondjesmaat en vooral geleidelijk gegaan.
Het fotoboek van Hans Molenkamp, met de titel ‘The Human Face of Cuba. A visual journey of 25 years’ overtuigt niet. Ook al zegt Molenkamp dat hij niet de bekende beelden wil laten zien, maar de ‘inner reality’ van het land, dat maakt hij niet waar. Al zal iemand die Cuba niet kent en niet vertrouwd is met de vele foto’s over het land, hier wellicht anders tegenaan kijken.
Hoe zal Cuba zich haar overleden leider Fidel Castro in de toekomst herinneren? De Communistische Partij presenteert hem als voorbeeld, maar vanuit de samenleving klinkt ook kritiek. Zelf verbood Castro verering van zijn persoon, maar hij zal zeker worden herinnerd. Of dat meer positief of meer negatief zal zijn, zal afhangen van ontwikkelingen in de Cubaanse politiek en maatschappij.
Een Cuba zonder Fidel. Kan dat? Ja, want al in 2006, toen ik die socialistische bananenschil voor de kust van de Verenigde Staten verkende, was de ernstig zieke Fidel al achter de schermen verdwenen. De geruisloze transformatie van het Cubaanse maatschappijmodel was toen al aan de gang. Maar dat hoeft niet per se een overgang naar kapitalisme te betekenen. Met vallen en opstaan zijn ook coöperaties in opkomst.
Nu echt. In de nacht van 25 op 26 november deelde zijn broer en huidig president van Cuba, Raúl Castro, mee dat Fidel Castro was overleden. Negentig jaar is Fidel geworden en van die jaren is hij er 47 aan de macht geweest als ‘el máximo comandante’.
Ook in Latijns Amerika kwam de overwinning van Donald Trump als president van de Verenigde Staten als een – onaangename – verrassing. Presidenten reageren beleefd, maar ministers en vooral ex-ministers en ook ex-presidenten uiten zich scherper. Voor Mexico, Colombia en Cuba kan de machtswisseling in Washington ernstige gevolgen hebben. Maar veel plannen van Trump zijn niet meer dan kreten en het is de vraag in hoeverre hij als president zijn woorden in daden kan omzetten.
Cuba, vrolijk getralied land
Reizen door Cuba met Dolf de Vries
Cuba heeft als reisbestemming een magische klank. Door haar unieke geschiedenis en geïsoleerde ligging is het ‘anders’ dan de rest van Latijns Amerika. Voor de meeste toeristen is Cuba als exotisch strandvakantieland al geruime tijd populair. Het nostalgische beeld van vriendelijke mensen, opzwepende salsa en Amerikaanse Oldtimers spreekt mensen wereldwijd aan.
Een groepje vrouwen staat in een lift in Havana, een alledaagse scene waarin ze luchtig het weer bespreken. Als ze vervolgens een taxi instappen komt het hoofdonderwerp van de film Transit Havana naar boven: de vrouwen bespreken de uitdagingen die ze het hoofd moeten bieden om hun mannelijkheid te bedekken als ze in bikini naar het strand willen. Met humor worden de voor- en nadelen kort besproken.
Al snel na de Cubaanse revolutie van begin 1959 stelden de nieuwe machthebbers de media streng onder controle. Ondanks de recent verbeterde betrekkingen met de Verenigde Staten en de grotere openheid naar buiten, is dat nog weinig veranderd. Maar technologische ontwikkelingen maken die controle steeds minder effectief. Blogster Yoani Sánchez: “Internet controleren is bij voorbaat een verloren zaak.”
Cuba hervormt aarzelend, maar centralisme blijft De betrekkingen tussen Cuba en de Verenigde Staten beginnen te ontdooien. In december 2014 kondigden de presidenten Raúl Castro en Obama herstel van de diplomatieke betrekkingen aan. De VS werken aan opheffing van het...
Op 24 maart vermeldde minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders het terloops, tijdens een debat in de Eerste Kamer: een hernieuwd verzoek van de Verenigde Staten aan Nederland om enkele gevangenen uit Guantánamo Bay op te nemen. Op dit moment zitten er nog 122...
Soms ontstijgt de werkelijkheid de fantasie. Manto Negro van Ivo Teulings (1967) is daarvan een voorbeeld. In deze met rum besprenkelde roman scharrelt de ik-figuur – Teulings – rond in Havana. Als goedgebekte buitenlander met een breed netwerk ritselt hij alles aan elkaar en geniet hij met volle teugen van het eiland, zonder veel vastigheid en verantwoordelijkheid.
In september 2013 is de vierde herziene druk verschenen van dit handzame en bijzondere gidsje over Cuba. Handzaam vanwege het kleine formaat en bijzonder, omdat de bijdragen geschreven zijn door verschillende auteurs die het eiland goed kennen en er een speciale band mee hebben.
Het simpele feit dat u deze documentaire ziet, betekent een steun in de rug van de drie hoofdpersonen van Forbidden Voices. Regisseur Barbara Miller neemt de kijker mee naar drie continenten, naar drie dappere vrouwen. Ze spreken zich in hun blogs uit voor mensenrechten en vrijheid en tegen repressie.
Het is in Cuba niet makkelijk om een onafhankelijke film te produceren, zonder steun van het door de staat gefinancierde filminstituut ICAIC. De jonge regisseur Carlos Lechuga deed dat wel. Zijn film Melaza vertelt het verhaal van twee geliefden in een fictief dorpje dat deze naam draagt. Na de sluiting van de plaatselijke suikermolen is het voor het hele dorp moeilijk om rond te komen. We zien daardoor steeds creatievere manieren om aan geld te komen, waarbij een sarcastische blik op het Cubaanse socialisme niet vermeden wordt.
“Doodmoe van het liegen, van de schijn ophouden, van almaar bang moeten zijn dat het nog eens helemaal verkeerd zou gaan”, voelde Carmen Aguirre zich toen ze in 1983 met haar Chileense moeder, haar iets jongere zus Ale en haar Canadese stiefvader Bob in Argentinië arriveerde. Voor een vijftienjarige had ze toen al een heel leven achter de rug. Vlak na de staatsgreep van Pinochet in 1973 hadden militairen de twee zusjes de stuipen op het lijf gejaagd met een schijnexecutie. Ze waren met hun ouders gevlucht naar Canada. Maar in 1979 vertrekt haar moeder met haar dochters en haar Canadese vriend Bob uit dit veilige land, om vanuit Bolivia en later vanuit Argentinië het linkse verzet tegen de dictatuur te ondersteunen.
Geld of liefde? Dat is de hamvraag in Klanken van verlangen. De roman vertelt eigenlijk hetzelfde verhaal als Oscar Hijuelos’ eerdere succesroman De Mambo Kings met Songs of Love, waarvoor hij – als eerste Latino auteur – in 1990 de Pulitzer Prize voor fictie kreeg. Dat boek vertelt het verhaal van twee Cubaanse migrantenbroers die in New York doorbreken met hun muziekband met de bolero ‘Beautiful María of My Soul’, het nummer dat broer Nestor voor zijn geliefde María schreef. In Klanken van verlangen horen we het verhaal van María. Beide boeken zijn overigens prima los van elkaar te lezen.
De documentaire Women in White toont de strijd van de Cubaanse Damas de Blanco (dames in het wit) voor de vrijlating van hun echtgenoten die sinds 18 maart 2003 gevangen zitten. Op die dag werden 75 dissidenten opgepakt op beschuldiging ‘huurlingen van de Verenigde Staten’ te zijn.
Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.
Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.
Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.