Luiz Inácio Lula da Silva nam geen blad voor de mond tijdens zijn urenlange inwijding tot president van Brazilië op zondag 1 januari 2023. Het werd een historische gebeurtenis vol betekenisvolle symboliek. Een afvalverzamelaarster hing Lula de presidentiële sjerp om.
Het Caribische eiland Jamaica is in hoge mate gevormd door de Britse kolonisatie en de slavernij. Het heeft zowel een vriendelijk als een grimmig gezicht. Wereldwijd zijn Jamaicanen bekend geworden met hun muziek en indrukwekkende sportprestaties. Een inleiding bij de Special over Jamaica.
Basisgegevens van Jamaica
In een lange overwinningsspeech heeft Luiz Inácio Lula da Silva de 215 miljoen Brazilianen opgeroepen tot harmonie en om weer “één Brazilië” te gaan vormen. Hij wil een einde maken aan de steeds diepere kloof die er de afgelopen jaren tussen bevolkingsgroepen in het land is ontstaan tijdens het bewind van president Jair Bolsonaro.
Gewonnen, maar het voelt eigenlijk als verloren. Dat was de stemming bij Lula en zijn aanhang op maandag 3 oktober, een dag na de verkiezingen in Brazilië. Ruim 48 procent van de stemmen heeft hij gekregen, niet genoeg voor het presidentschap. En de 43 procent voor Bolsonaro is veel meer dan de peilingen aangaven. Lula moet met goede strategie komen voor tweede ronde.
De spanning loopt met de dag op in Brazilië. Zondag 2 oktober zijn de presidentsverkiezingen en er zijn nog verschillende scenario’s mogelijk volgens de peilingen. Oud-president Luiz Inácio Lula da Silva (Lula) van de Arbeiderspartij staat op winst, maar aanhangers van de extreemrechtse president Jair Bolsonaro geloven rotsvast in zijn triomf.
Op 4 september stemmen de Chilenen over een voorstel voor een nieuwe grondwet, die de huidige van generaal Pinochet kan vervangen. Het voorstel is bijzonder door de grote aandacht voor sociale rechten en vrijheden van burgers, klimaat, man-vrouwverhoudingen en inheemse volken. Ook is de tekst opmerkelijk democratisch tot stand gekomen. De volkstemming wordt de belangrijkste Chileense verkiezing sinds het referendum over het aanblijven van Pinochet als president in 1988. De kans is vrij groot dat de Chilenen deze prachtige nieuwe grondwet afwijzen.
Op 2 oktober zijn de Braziliaanse presidentsverkiezingen. Het is een tweestrijd tussen de rechtse president Jair Bolsonaro en de voormalige president Luiz Inácio Lula da Silva van de Arbeiderspartij. Lula leidt in de peilingen, maar als er een tweede ronde komt is de uitkomst onvoorspelbaar. In de aanloop naar de verkiezingen brengt Hans Veltmeijer een bezoek aan Henrique Pizzolato, kopstuk in een groot corruptieschandaal en vechtend om zijn onschuld te bewijzen. Dit interview is het derde deel in een serie over Brazilië in de aanloop naar de verkiezingen van deze auteur.
“Geweld in Haïti. Tientallen gedood bij gevechten om controle”, zo luidde de kop op de nieuwssite van BBC News half juli. Is dit nog wel nieuws? Of neem deze kop, drie dagen later: “Bendegeweld in Haïti: VN doet handel in kleine wapens in de ban”. Zal dit besluit van de Veiligheidsraad helpen om de toevloed van zware wapens aan banden te leggen? De Haïtianen lijden onder het geweld, de onveiligheid, de economische crisis, het gebrek aan bijna alles. Mensenrechtenorganisaties slaan alarm, de Verenigde Naties vergaderen, de pers doet verslag, en de Haïtiaanse regering zwijgt.
Op 5 oktober 1988 spraken de Chilenen zich in een volksstemming uit tegen het aanblijven van generaal Pinochet als president. Daarmee eindigde de dictatuur, maar werd Chili nog geen volwaardige democratie. Chispa-redacteur Jan de Kievid maakte als internationaal waarnemer die spannende verkiezing mee. Nu binnenkort mogelijk weer een grote stap in democratische richting wordt gezet, vertelt hij zijn verhaal van de enerverende gebeurtenissen eind 1988.
Een halve eeuw na Salvador Allende heeft Chili met Gabriel Boric weer een uitgesproken linkse president. Beiden gelden als bruggenbouwers. Allende’s parlementaire weg naar het socialisme begon tijdens de Koude Oorlog, een tijd van linkse bewondering voor Cuba en gewapende strijd. Dat alles speelt nu veel minder. Ook zijn politieke partijen nu minder dominant. Absoluut anders is de feministische en ecologische oriëntatie van Boric’s regering. Allende had geen parlementsmeerderheid en Boric heeft die evenmin. Pas na goedkeuring per referendum van een nieuwe grondwet kan Boric links beleid gaan voeren, met opnieuw sterke rechtse tegenstand.
In oktober kiezen de Brazilianen wie er de komende vier jaar hun president zal worden. De polarisatie tussen links en rechts is groot. In een serie reportages en interviews met deskundigen ter plekke neemt Hans Veltmeijer de situatie in Brazilië onder de loep. In dit tweede artikel vertelt onderzoekster Vanessa Campagnac hoe ze haar samenwerking met de politie drastisch zag veranderen na de komst van Bolsonaro.
Op zondag 7 november 2021 gingen de Nicaraguanen naar de stembus en bezorgden de zittende president Ortega een klinkende overwinning. Of, klinkende overwinning? Velen in binnen- en buitenland erkenden de uitslag van de verkiezingen niet. En of de Nicaraguanen zo massaal naar de stembus gingen als Daniel Ortega claimde, valt ook te betwijfelen. Nicaragua-kenner Han Zwinkels was in het verdeelde en gewelddadige land ten tijde van de verkiezingen. Ook al zijn de verkiezingen al een aantal maanden geleden, zijn persoonlijke ervaringen zeggen veel over de manier waarop dit land geleid wordt: als het persoonlijke eigendom van dictator Daniel Ortega en zijn vrouw en vicepresidente Rosario Murillo.
Op 11 maart is de radicaal-linkse Gabriel Boric aangetreden als de jongste president van Chili, een resultaat van de grote sociale protesten van afgelopen jaren. Boric leidt een ecologische en feministische regering, met voor Chili vrij weinig binding met partijen. Hij heeft ambitieuze plannen voor een socialer Chili, maar geen meerderheid in het parlement. Ook zijn er nare erfenissen van zijn rechtse voorganger Sebastián Piñera. Boric roept de Chilenen op om samen “de weg van de hoop te betreden”.
In oktober kiezen de Brazilianen wie er de komende vier jaar hun president zal worden. Er zijn wat kandidaten van ‘de derde weg’, maar het is nu al een tweestrijd tussen de huidige rechtse president Jair Bolsonaro en oud-president Luiz Inácio Lula da Silva van de Arbeiderspartij. De polarisatie tussen links en rechts is groot. In een serie reportages en interviews met deskundigen ter plekke neemt Hans Veltmeijer de situatie in Brazilië onder de loep. Te beginnen met Francisco Gaetani, thans hoogleraar en eerder viceminister onder de regeringen Lula en Dilma Rousseff.
Zes jaar geleden maakten de Haïtianen zich vooral zorgen over de economische situatie. Bij een enquête kreeg gebrek aan veiligheid nog geen 10 procent van de stemmen. Maar blijkens een recent onderzoek houden bendegeweld, ontvoeringen en moorden, kortom veiligheid, de inwoners nu volledig in hun greep. Al het andere komt op het tweede plan. Intussen denken Haïtiaanse maatschappelijke organisaties en het buitenland verschillend over hoe de crisis moet worden aangepakt.
Sinds de verkiezing van Nayib Bukele tot president in 2019, heeft El Salvador te maken gekregen met een verdere uitholling van de rechtsstaat. Bukele beweert dat dit nodig is om de georganiseerde misdaad te bestrijden, zijn belangrijkste verkiezingsbelofte. Hoewel dat uitgangspunt op brede steun kan rekenen, zijn velen bezorgd over de manier waarop hij die belofte wil inlossen. Dit artikel is als opiniestuk geschreven door Juan Meléndez, directeur van het Salvadoraanse kantoor van het Nederlands Instituut voor Meerpartijen Democratie. Hij ziet dat de huidige democratische crisis ook mogelijkheden schept.
Museum De Pont in Tilburg heeft recentelijk een aantal werken verworven van de Colombiaanse kunstenaar Beatriz González (Bucaramanga, 1932). Deze werken zijn tot 6 februari te zien in het museum. Cargueros de Bucaramanga, een acht meter lang geschilderd fries van textiel uit 2006 maakt op indringende wijze het geweld in Colombia voelbaar. Thema´s als vermissing, migratie en collectieve rouw staan centraal in het werk van González en sluiten aan bij actuele ontwikkelingen in Colombia en de rest van Latijns Amerika.
Zondag 19 december bepalen de Chilenen of de rechtse extremistische José Antonio Kast of de linkse radicale Gabriel Boric hun nieuwe president wordt. Deze tweede ronde is vooral een strijd tussen autoritair bestuur en democratie. Boric ligt voor in de peilingen, maar er kan nog van alles gebeuren. Chili bevindt zich met deze verkiezingen op een tweesprong. Het kan goed gaan in democratische en sociale zin, maar ook flink misgaan.
De geschiedenis wordt meestal geschreven door of over machthebbers of winnaars. Slachtoffers komen pas aan het woord als ze zelf hun ervaringen opschrijven. Het was tot slaaf gemaakten echter veelal verboden te leren lezen en schrijven. Bovendien hadden Europese historici vaak moeite met mondelinge overlevering (‘oral history’). Daarom is veel Nederlands slavernijverleden nog steeds onderbelicht of onbekend, zoals de grote slavenopstand op Curaçao in 1795.
Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.
Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.
Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.