De geschiedenis wordt meestal geschreven door of over machthebbers of winnaars. Slachtoffers komen pas aan het woord als ze zelf hun ervaringen opschrijven. Het was tot slaaf gemaakten echter veelal verboden te leren lezen en schrijven. Bovendien hadden Europese historici vaak moeite met mondelinge overlevering (‘oral history’). Daarom is veel Nederlands slavernijverleden nog steeds onderbelicht of onbekend, zoals de grote slavenopstand op Curaçao in 1795.
Archief
Haïtiaanse intellectueel Anténor Firmin over gelijkheid van menselijk ras
In een special over slavernij kan aandacht voor Haïti, het eerste onafhankelijke land in Latijns-Amerika en de eerste postkoloniale zwarte republiek ter wereld, niet ontbreken. Aan het einde van de achttiende eeuw inspireerde de leus “Vrijheid, gelijkheid en broederschap” de tot slaaf gemaakten van het toenmalige Saint-Domingue. Maar de Fransen zelf kwamen al snel terug op hun revolutionaire slogan. Met zijn boek over rassengelijkheid diende de Haïtiaan Anténor Firmin hen eind negentiende eeuw van repliek.
Angst, afwijzing of hoop
Voor het eerst sinds de sociale uitbarsting van eind 2019 kunnen Chilenen op zondag 21 november een nieuwe president en nieuwe parlementariërs kiezen. Door de onzekere en verwarrende omstandigheden valt de uitslag moeilijk te voorspellen. Nieuw en verontrustend is dat de extreemrechtse José Antonio Kast het goed doet in de peilingen.
Weinig aandacht voor slavernij
Nooit eerder maakte La Chispa of voorganger Alerta een Special of een themadeel over slavernij. Dat werd hoog tijd, want slavernij kreeg meer dan vier decennia maar weinig aandacht. De laatste tien jaar was het wat beter, met name door de mooie boeken van vooral Surinaamse schrijfsters, die in La Chispa-redacteuren vaak enthousiaste recensenten troffen.
Het geheim van een lap stof
De koto is het traditionele kostuum dat Surinaamse vrouwen net na het afschaffen van de slavernij zijn gaan dragen. Toch wordt deze dracht ook geassocieerd met sociale rangorde. Maar de geheime boodschappen die via deze dracht wordt doorgegeven en het teken van vrijheid en verzet winnen het van de meer negatieve associatie.
Peruaanse slavenhandel in de negentiende eeuw
Eind 1854 schafte de Peruaanse president Ramón Castilla de slavernij in zijn land af. Maar dit betekende nog niet het einde van de handel in mensen die onder mensonterende omstandigheden te werk gesteld werden. Slavenhandelaren en piraten stroopten de Stille Oceaan af, op zoek naar goedkope werkkrachten. Het betekende de ineenstorting van de cultuur en samenleving op Paaseiland.
Consensus én scherpe meningsverschillen
Er wordt in Nederland vaak hevig gediscussieerd over het slavernijverleden. Over veel punten zijn onderzoekers het eens, op andere verschillen ze soms scherp van mening. Hoe groot was de rol van de Afrikaanse slavenhandelaren, hoe belangrijk was slavernij voor de Nederlandse economie en hebben slavenopstanden bijgedragen aan de afschaffing van de slavernij of die juist vertraagd? Een overzicht van de stand van het historisch onderzoek en de daarbij horende discussiepunten.
Inleiding Special Slavernij
Nooit eerder kende Nederland zoveel publiciteit en discussie over slavernij als afgelopen maanden. In razend tempo verschenen interessante nieuwe boeken, publiceerden gemeenten de resultaten van onderzoek naar hun banden met de slavernij of gaven opdracht dat uit te zoeken. Burgemeester Femke Halsema bood excuses aan namens Amsterdam en in andere plaatsen werd daarover gediscussieerd. Veel grotere en kleinere musea organiseren tentoonstellingen over de slavernij, het Rijksmuseum voorop. Nakomelingen van ‘slaven’ mengen zich nadrukkelijk in de discussie, waarbij de nieuwe term ‘tot slaaf gemaakten’ steeds vaker wordt gebruikt. Dat doen wij nu bij La Chispa ook.
Haïti, een land in crisis
Een vermoorde president, een zware aardbeving, gevolgd door een tropische storm, en duizenden migranten op zoek naar een beter leven tegengehouden bij een grens. Gewapende bendes die een groot deel van de hoofdstad controleren. En nu nummer een op de lijst van landen met de meeste ontvoeringen per capita. Haïti heeft het zwaar te verduren. En toch zijn er mensen die geloven in een toekomst.
Het altaar en de jeugd
‘Ik ben de zoon van een admiraal, de broer van twee dode guerrillero’s en we waren allemaal communisten.’ Toen journalist Robert-Jan Friele (1978) deze uitspraak van de Colombiaan Eduardo Pizarro (1949) in een krantenkop las, liet deze hem niet meer los. Friele stuitte erop in 2012 toen hij zich voorbereidde op een interview met Pizarro, die toen ambassadeur in Nederland was. Friele tekende het fascinerende familieverhaal op in De Pizarro’s. Eén familie, drie generaties en honderd jaar strijd in Colombia.
Guatemala tweehonderd jaar onafhankelijk
Op 15 september zou tweehonderd jaar onafhankelijkheid van de Spaanse overheersing gevierd worden. Vanwege de derde coronagolf die Guatemala teistert, had de regering-Giammattei echter alle feestelijkheden afgeblazen. Ook voor veel Guatemalteken is er geen reden om feest te vieren. Zij vragen zich af of onafhankelijkheid in deze tijd wel iets betekent.
Uiteenlopende werelden en overtuigingen leren samenleven
Journalist Patricio Fernández, onafhankelijk lid van de Constitutionele Conventie, beschrijft hoe in deze grondwetgevende vergadering scheidslijnen tussen politieke partijen en mensen worden doorbroken. Ze streven, zonder duidelijke leiders, naar een akkoord om Chili weer bijeen te brengen.
Haïti na de aardbeving
Op 14 augustus trof een zware aardbeving het zuiden van Haïti. Minstens tweeduizend mensen verloren het leven, velen raakten gewond en zeker dertigduizend huizen zijn verwoest. Hulp is nodig, maar dan wel op de voorwaarden van de Haïtianen zelf. De internationale gemeenschap rest bescheidenheid na de aardbeving van 2010. “We zijn gevallen, maar samen staan we weer op.”
‘De neoliberale, anti-ecologische en patriarchale erfenis achter ons laten’
Een gekozen Grondwetgevende Vergadering (Constitutionele Conventie), met evenveel vrouwen als mannen, is begonnen met het opstellen van een nieuwe grondwet. De meeste Chilenen willen af van de te autoritaire en weinig sociale huidige grondwet, grotendeels een erfenis van de militaire dictatuur. Ze wensen een meer democratische, sociale, ecologische, plurinationale en feministische grondwet. Dat vereist een sociaaleconomische hoofdrol voor de staat, geen aanvullende zoals nu het geval is. Wat is er mis met de huidige grondwet en hoe kan een nieuwe grondwet beter worden?
Zes dagen na moord op president Moïse nog veel onduidelijk
Al enkele jaren wordt Haïti in toenemende mate geteisterd door geweld. Dodelijke slachtoffers zijn aan de orde van de dag. Nog geen twee weken geleden kwamen tenminste vijftien mensen, onder wie twee bekende journalisten, om het leven bij een aanslag door schutters die er op motoren vandoor gingen. De moord op president Jovenel Moïse op 7 juli zag echter niemand aankomen.
‘De actuele politiek kan de Conventie verslinden’
In Chili is de in mei gekozen Conventionele Conventie (CC) begonnen met het maken van een nieuwe grondwet. De CC is uniek samengesteld: evenveel vrouwen als mannen en ruim tien procent inheemse leden, terwijl twee derde geen lid is van een politieke partij. Aanhangers van de rechtse president Sebastían Piñera vormen een kleine minderheid. Een deel van de linkse leden van de CC wil ook actuele politieke kwesties aanpakken en procedures veranderen. Door tijdnood en polarisatie kan dat het resultaat – een meer sociale, democratische en plurinationale grondwet – in gevaar brengen.
De impact van de Mexicaanse Zapatista beweging
Op 1 januari 1994 werd Mexico opgeschrikt door de gewapende opstand van het Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger. De gewapende organisatie groeide uit tot een van de belangrijkste hedendaagse sociale bewegingen die als inspiratiebron dienen voor velen in Mexico en daarbuiten, met name voor de feministische beweging.
Luis Arce treedt in voetsporen van Morales – eerste halve jaar als president van Bolivia
Na een onderbreking van een jaar, met een interim-regering onder de rechts-conservatieve Jeanine Añez, is de linkse partij MAS opnieuw aan de macht in Bolivia. In oktober 2020 behaalde Luis Arce in de eerste verkiezingsronde 55 procent van de stemmen, waarmee hij de nieuwe president werd. Hij erfde een politiek verdeeld land met een kwakkelende economie en een diepe gezondheidscrisis. Hoe heeft hij in het eerste half jaar van zijn presidentschap deze problemen aangepakt?
Landhervormingen springen eruit. De Boliviaanse revolutie van 1952, deel II: vergelijking met de Mexicaanse Revolutie
De Mexicaanse revolutie van 1910 en de Boliviaanse van 1952 waren de grootste Latijns-Amerikaanse niet-socialistische omwentelingen van de twintigste eeuw. Naast overeenkomsten in achtergronden en maatregelen vertoonden ze aanzienlijke verschillen. Het revolutionaire proces en de rol van een leidende partij waren opvallend anders. Bij de landhervormingen kregen nieuwe landeigenaren in Mexico wat meer zekerheid dan in Bolivia. De Verenigde Staten keerden zich niet scherp tegen deze revoluties, maar kregen wel meer greep op Bolivia dan op Mexico.
‘Goed leven’ in de praktijk van Bolivia – Een utopie en een debat in ontwikkeling
Met regelmaat dook de term ‘buen vivir’, Spaans voor ‘goed leven’, op in toespraken van de toenmalige Boliviaanse president Evo Morales (2006-2019). Ook milieuactivisten verwezen regelmatig naar buen vivir als een manier van samenleven waarin mens en natuur gelijk zijn aan elkaar en waarin de natuur wordt gerespecteerd. Sinds de nadelige gevolgen van CO2-uitstoot toenemen en er wereldwijde klimaattops zijn om de uitputting van de aarde tegen te gaan, wint het idee van ‘goed leven’ aan betekenis. Wat houdt dit in en hoe werkt het in de praktijk van Bolivia?
Politiek & Maatschappij
Kunst & Cultuur
Vrije tijd & Toerisme
Economie & Ondernemen
Milieu en Natuur
Onderzoek & Wetenschap
Blijf op de hoogte
Adverteren op onze website?
Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.
Ontvang onze nieuwsbrief
Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.
Volg ons op social media
Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.