Mieren eten in Colombia
Op een reis sprak ik ooit de gevleugelde woorden: “Ik lust alles”. Ik zat op de grond in een met rook gehuld keukenhokje op een eiland in het Titicacameer in Bolivia. Precies op dat moment gooide de vrouw des huizes een pan vol met alleen maar vissenkoppen. Ik beet op mijn tong en keek mijn medetoeristen angstig aan. We zouden met zijn allen de nacht doorbrengen bij de inheemse familie, heel authentiek allemaal.
Het liep – voor mij dan – goed af, wij kregen een andere dis geserveerd. Sindsdien formuleer ik mijn eetgewoonten wat voorzichtiger. ‘Wat de boer niet kent, dat vreet ie niet’ is niet voor niets een gezegde. Op een reis in Colombia hoorde ik over hormigas culonas, oftewel ‘dikkontmieren’.
Spanjaarden
In juli dit jaar won de Colombiaanse kok Roberto Pineda The Global Chef Challenge, regio Americas. Dit culinaire event vond plaats in een Amerikaanse plaatsje dat luistert naar de charmante naam Kissimmee. Pineda maakte vooral indruk op de jury met zijn desert: een taartje met chocola, avocadogelei met pistache, wasabi en krokante dikkontmieren.
Met name het departement Santander staat bekend om de culinaire traditie van het eten van mieren. De Santanderianen zijn trots op hun regionale delicatesse en stellen dat de inheemse bevolking al mieren aten toen de Spanjaarden Zuid-Amerika veroverden.
Fatale vlucht
De bewuste mier is bekend onder de wetenschappelijke naam atta laevigata, oftewel bladsnijdmier. Ze zijn vers 
slechts verkrijgbaar van april tot juni, een periode van ongeveer negen weken, als de mieren de grond uitkomen door de regen. Dan vliegen alle vrouwtjesmieren uit, gevolgd door de mannetjes die hen willen bevruchten. Voor de macho’s is het eenmalige fatale vlucht, want ze sterven dan. Tijdens die uitvlucht gaan de ‘mierenjagers’ op pad om de mieren te verzamelen. Omdat de mieren korte tijd verkrijgbaar zijn, zijn ze relatief duur.
Je koopt ze in plaatsen als Barichara of San Gil, of gewoon langs de weg op andere plekken in Colombia. Een klein plastic doosje ter grootte van een koffiekopje kost 10.000 pesos, ongeveer drie euro. Bij sommige restaurants in de streek en in Bogotá staan mieren ook op de menukaart, als ingrediënt of in de saus of puree verwerkt, of als snack bij een biertje.
Popcorn
De mieren zijn ongeveer even groot als een wesp, ongeveer twee centimeter en zien er op het moment dat je ze eet ook echt nog als mieren uit. Ze zijn een bron van eiwitten en vitamine B en bevatten nauwelijks vet. Heel voedzaam dus. Niks geen bio-industrie, maar powerfood en volgens sommigen een afrodisiac. De mieren zijn in zijn geheel eetbaar, alleen vleugels zijn verwijderd. De smaak is licht zuur, wat zoutig, een beetje pinda-achtig en doet ook wel aan popcorn denken. Mieren worden niet alleen in Colombia gegeten, maar ook in Mexico en Cambodja.
Zelf mieren vangen en bereiden? Bekijk dit filmpje op Youtube en schotel je gasten een unieke appetizer voor.
Recept
Ingrediënten: mieren, olie, zout, evt wat knoflook
Vleugels van de mieren verwijderen
Pan verhitten met wat olie, mieren zacht roosteren, zout erover en klaar
Dit artikel maakt deel uit van de ‘voedselspecial’ in september/oktober 2017
