Inheemse gemeenschap in Paraguay kan teruggekregen grondgebied niet bereiken
De inheemse gemeenschap Yakye Axa behoort tot het Enxet-volk in de Paraguayaanse Chaco. Net als bij veel andere inheemse gemeenschappen zijn hun voorouderlijke gronden hen afgenomen. De Yakye Axa wonen al 24 jaar in hachelijke omstandigheden langs een doorgaande weg in het departement Presidente Hayes. Ze hebben na jarenlange strijd formeel hun grond teruggekregen. Maar zonder weg is hun grondgebied onbereikbaar. Nu kunnen ze nauwelijks voorzien in hun basisbehoeften.
In 2005 eiste het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens dat Paraguay het gebied terug zou geven aan de gemeenschap. Daarvoor gaf het de autoriteiten drie jaar de tijd. Tot op heden wonen deze mensen echter nog altijd langs een doorgaande weg. Hoewel het gebied al is opgekocht door de Paraguayaanse overheid kunnen zij er nog altijd geen gebruik van maken omdat de plek niet bereikbaar is.
Amnesty International Paraguay sprak met de leiders van de Yakye Axa gemeenschap: Albino Gómez, Inocencia Gómez en Aníbal Flores. Zij maken zich grote zorgen over het gebrek aan actie vanuit de overheid om in hun basisbehoeften te voorzien, waaronder de aanleg van een weg naar hun grondgebied.
Oude machines
De aanleg van de gewenste weg begon in 2016, wat de gemeenschap hoop gaf na 24 jaar wachten. “We waren erg blij toen de aanleg van de weg begon, we kregen weer hoop om eindelijk een waardig bestaan op te bouwen op ons grondgebied. Na enige tijd zagen we echter dat het werk niet opschoot doordat oude machines werden gebruik die niet meer geschikt zijn voor dit soort werk”, aldus Aníbal Flores.
De bulldozers van het ministerie van Publieke Werken zijn verouderd. Ze kunnen niet langer dan een uur achtereen functioneren omdat ze oververhit raken, waardoor het werk nog verder vertraagd wordt. En omdat het een laaggelegen gebied is dat praktisch overstroomt wanneer het regent, moet er veel zand worden aangevoerd om te voorkomen dat de weg onderloopt, maar ook dat gebeurt niet.
“We hebben een weg van 34 kilometer nodig om het gebied te kunnen bereiken dat ons is toegewezen. In augustus zal men een jaar bezig zijn met de aanleg, maar er is nog nauwelijks 7 kilometer voltooid”, zegt Albino Gómez.
Hoorzitting
“De verantwoordelijke partijen lijken niet veel belangstelling te tonen in hun werk. We willen dat de autoriteiten de aanleg serieus nemen en een leidinggevende aanstellen die echt verantwoordelijk en betrokken is. Ook vragen we om andere machines die beter geschikt zijn voor dit werk”, oordeelt Flores.
“We gaan een hoorzitting aanvragen met de minister van Publieke Werken, zodat hij uit onze eigen mond hoort wat onze noden zijn. En we eisen een verklaring waarom het ministerie zijn werk niet doet. We verzoeken dringend om betere machines in te zetten en als dat niet kan, willen we dat een private onderneming het werk overneemt. Als er niet snel een oplossing komt, gaan we opnieuw verslag uitbrengen aan het Inter-Amerikaans Hof”, verzekert Anibál Gómez.
Ziekenhuis
De druk wordt niet voor niets opgevoerd, want de noden van de gemeenschap zetten het leven van kinderen en volwassenen op het spel. “We hebben dringend schoon drinkwater nodig, wij drinken nu stilstaand water dat ook de dieren drinken, en veel kinderen worden ziek van het vervuilde water. De overheid moet zorgen voor schoon drinkwater, maar doet dit niet, ze laat ons volledig aan ons lot over”, aldus Inocencia Gómez.
De Yakye Axa-gemeenschap bestaat uit vijftig families, zo’n tweehonderd mensen die grote risico’s lopen. Ze krijgen geen gezondheidszorg van de overheid en moeten zelf zorgen voor mensen die ziek zijn. Inocencia Gómez is verpleegkundige en vroedvrouw, zij zorgt voor medische hulp voor zieken en zwangere vrouwen die moeten bevallen.
“Ik vraag God altijd om hulp, ik ben verpleegkundige en help als iemand ziek wordt, maar als ik niets kan doen, is er geen keus en moeten ze naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Ze hebben dan geld nodig voor transport en eten, maar hebben dat vaak niet. Als we een beroep doen op de regering, zegt die altijd dat er geen brandstof is voor hun voertuigen om de zieken naar het ziekenhuis te brengen”, zegt Inocencia.
Inocencia reist nu en dan naar de hoofdstad Asunción om medicijnen te halen bij het publieke gezondheidscentrum. Ze moet zelf het geld bij elkaar zien te krijgen voor haar reiskosten. “We vragen de autoriteiten om uit hun kantoren te komen en naar de gemeenschappen te gaan om onze noden te zien, onze realiteit te leren kennen. Misschien zullen ze dan iets voor ons doen”, vervolgt Inocencia.
Voedselpakket
Onderwijs is een ander probleem in de gemeenschap. De lokale school heeft nauwelijks voorzieningen – geen schoolbord, geen schoolbanken – en de muren staan op instorten, zo vertelt Inocencia. De onderwijzer is tegelijk schooldirecteur. Eén persoon is verantwoordelijk voor de hele school, dus hij kan weinig doen.
De gemeenschap ontvangt verder een keer per maand een voedselpakket van vijf kilo, bij lange na niet voldoende voor tweehonderd mensen.
Het is een schande dat de overheid niet voorziet in de basisbehoeften van deze mensen, gezien de eis van het Inter-Amerikaans Hof aan de overheid van Paraguay om de gemeenschap te voorzien van voldoende voedsel zodat er geen honger wordt geleden, en om regelmatig medische zorg te verlenen om te voorkomen dat mensen sterven aan behandelbare ziekten.
“We zijn met velen, er zijn hier veel kinderen en die begrijpen het niet. Als ze honger hebben moeten ze eten, hun ouders lijden eronder dat ze hun kinderen geen eten kunnen geven”, aldus Inocencia.
Verloren tijd
Aníbal Flores betreurt dat de jongeren hun tijd verdoen. “Ik ben vader van opgroeiende kinderen, ze groeien snel en verdoen hun tijd. Als vader zou ik graag mijn kennis overdragen zodat zij leren het land te bewerken, te bouwen, en deze vaardigheden op waarde leren schatten. Maar ik kan hen niets leren omdat we op de plek waar we zitten niets mogen bouwen. Onze kinderen groeien op zonder studie, zonder ervaring, zonder kennis, dat doet me veel pijn. En dat alles omdat we niet op onze eigen grond kunnen wonen, omdat er geen weg naartoe is.”
“We vechten al 24 jaar voor onze rechten, dat is lang. Toch zullen we niet opgeven. We weten dat er nog een lange weg te gaan is, maar we geven de hoop en de moed niet op”, besluit Albino Gómez.
Vertaald uit het Spaans door Wim Hardeman.
Deze bijdrage vormt onderdeel van de ‘Paraguay Special‘, voorjaar 2017.
