In vijf Latijns-Amerikaanse landen vinden nog altijd stierengevechten plaats. Maar ook daar staat deze traditie onderdruk. Het zorgt voor dierenleed en bevordert een cultuur van geweld, vinden tegenstanders. Er zijn referenda over het afschaffen van stierengevechten of het toelaten van minderjarigen hierbij. De beweging tegen het stierenvechten groeit. Misschien is het binnenkort afgelopen met stierenvechten in Latijns Amerika.
Bij stierenvechten denkt iedereen automatisch aan Spanje. De traditie kent haar herkomst in dit land; in historische bronnen wordt al in het jaar 1215 gesproken over ‘feesten met stieren’ in de Spaanse stad Segovia. Een modern stierengevecht is een vorm van volksvermaak, waarbij zes stieren met diverse scherpe instrumenten worden gestoken om de stier te laten vechten met een toreador. Als de stier te zwak is geworden om te ‘vechten’, wordt deze gedood. Gemiddeld duurt een stierengevecht met één stier 20 minuten.
Tijdens de Spaanse kolonisatie werd het stierenvechten in Latijns Amerika geïntroduceerd. In een aantal landen is het in de loop der tijd verboden, zoals in Argentinië, Uruguay, Cuba, Nicaragua, Panama en Costa Rica. Tegenwoordig vinden er nog steeds stierengevechten plaats in Mexico, Colombia, Venezuela, Ecuador en Peru.
Slecht voorbeeld
Polls en andere onderzoeken tonen aan dat de meerderheid van de bevolking in de vijf Latijns-Amerikaanse stierenvechtlanden in toenemende mate tegen het stierenvechten is, met name voor de jeugd. Deze ontwikkeling uit zich in een daling van het aantal georganiseerde stierengevechten per jaar, en in het grote aantal geannuleerde evenementen. Zo werd in februari 2015 een stierengevecht in de Colombiaanse stad Medellín geannuleerd wegens gebrek aan interesse. In de Ecuadoriaanse hoofdstad Quito worden al sinds 2012 stierengevechten voor de festiviteiten van de Feria de Quito geannuleerd omdat ze niet meer rendabel zijn.
Uit de opiniepeilingen blijkt ook dat de meerderheid van de bevolking het stierenvechten beschouwt als een ernstige vorm van dierenmishandeling, waarbij dieren extreem leed wordt toegebracht om een groep mensen te vermaken. Veel Latijns-Amerikaanse landen, zoals Mexico en Colombia, hebben te kampen met geweldsproblemen in de samenleving. Het stierenvechten wordt door mensen gezien als een slecht voorbeeld. Recentelijk zei Gustavo Petro, de burgemeester van de Colombiaanse hoofdstad Bogotá, dat “het einde van het stierenvechten in Bogotá een belangrijke les zou zijn in vrede: er bestaat geen recht om te doden”.
Cultureel erfgoed
Voorstanders van het stierenvechten voeren aan dat het een eeuwenoude traditie is die gerespecteerd moet worden en niet verloren mag gaan. Daarom is de stierenvechtsector met een campagne begonnen om stierenvechten door de UNESCO tot universeel cultureel erfgoed te laten verklaren.
Van de betreffende vijf Latijns-Amerikaanse landen is in Mexico het stierenvechten het populairst. Mexico-Stad heeft de grootste stierenvechtarena van het continent. Volgens historische bronnen zouden de eerste stierengevechten hebben plaatsgevonden in 1526, in de regio waar tegenwoordig Mexico-Stad ligt.
In Mexico woedt de laatste jaren een heftige discussie over dierenwelzijn in het algemeen en over het stierenvechten in het bijzonder. De staten Sonora en Guerrero verboden in respectievelijk 2013 en 2014 het stierenvechten. In andere staten, zoals San Luis Potosí, werd gedebatteerd over een verbod, maar dit bleef uit. In het publieke debat wordt regelmatig gesteld dat ‘geweld tot meer geweld leidt’. En dat het zien lijden en sterven van een dier niet bijdraagt aan het verminderen van geweld.
Kinderen
Venezuela is het enige land van de vijf Latijns-Amerikaanse landen waar in de hoofdstad geen stierengevechten meer plaatsvinden. In 1997 vond het laatste stierengevecht plaats in Caracas. Daarna werd de arena van Caracas gerenoveerd, die tegenwoordig uitsluitend wordt gebruikt voor culturele en sportieve evenementen zonder dierenleed. In Venezuela wordt heftig gediscussieerd over het toelaten van kinderen tot stierengevechten. Toegang is in diverse staten en gemeenten voor minderjarigen verboden. De Venezolaanse Ombudsman heeft in februari 2015 aangekondigd te werken aan een wetsvoorstel om de toegang van kinderen tot het stierenvechten in heel Venezuela te verbieden.
Doodsteken
Ook in Colombia is het verbieden van het stierenvechten een actuele kwestie. Dit komt grotendeels doordat burgemeester Gustavo Petro in 2012 besloot geen stierengevechten meer toe te staan in Bogotá. Liefhebbers van het stierenvechten ageerden hiertegen; ze eisen de terugkeer van het stierenvechten. In februari 2015 bepaalde het Constitutionele Hof dat burgemeesters geen zeggenschap hebben over het al dan niet verbieden van het stierenvechten. Naar aanleiding van deze uitspraak zouden de gevechten terug moeten keren. Momenteel werken diverse dierenwelzijnsorganisaties, samen met Gustavo Petro, aan een raadgevend referendum om de inwoners van Bogotá te vragen hoe ze denken over een verbod op stierenvechten.
De laatste jaren is het aantal stierengevechten in Ecuador sterk afgenomen. Er zijn veel regionale referenda gehouden waarbij mensen konden stemmen of het doodsteken van de stier in de arena verboden zou moeten worden. Meestal stemde de meerderheid tegen het doodsteken tijdens het stierengevecht. Naar aanleiding van deze uitslag is het tegenwoordig in de meeste regio’s verboden om de stier te doden tijdens het stierengevecht. Daardoor daalde het aantal bezoekers sterk, want de liefhebbers hebben weinig interesse in een stierengevecht waarbij de stier niet zichtbaar wordt gedood. Daarnaast mogen kinderen onder de zestien jaar nergens in Ecuador stierengevechten bezoeken.
Het stierenvechten begon in Peru met de komst van de eerste Spanjaarden en werd een officieel ‘spektakel’ in Lima, in 1558. Tegenwoordig verzamelen dierenwelzijnsorganisaties handtekeningen om via een burgerinitiatief een wetsvoorstel in te dienen om stierenvechten te verbieden. Ook in Peru daalt het aantal stierengevechten per jaar door gebrek aan interesse bij de bevolking.
Empathisch vermogen
In februari 2015 heeft Het Comité voor de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties zich uitgesproken tegen de aanwezigheid en deelname van kinderen aan stierengevechten en gerelateerde evenementen in Colombia. Volgens de VN is het geweld waar een kind aan blootgesteld wordt tijdens een stierengevechten in strijd met de Conventie van de Rechten van het Kind. Deze uitspraak komt op een cruciaal moment: in Colombia is geweld aan de orde van de dag. Er wordt onderhandeld over beëindiging van de decennnialange burgeroorlog, een vredesproces waarin respect voor het leven centraal staat. Om het land een betere toekomst te geven, dienen deze waarden juist nu bevorderd te worden via de jeugd.
Portugal kreeg in 2014 een vergelijkbaar verzoek vanuit de VN. Diverse onderzoeken tonen aan dat het bijwonen van stierengevechten psychische effecten heeft op kinderen, zoals trauma’s én het verzwakken van het moreel oordeel en empathisch vermogen. Als de VN een dergelijke uitspraak doet voor alle stierenvechtlanden, dan zal dit een extra impuls geven aan het verdwijnen van deze traditie. De meeste liefhebbers van het stierenvechten kwamen juist op jonge leeftijd hiermee in aanraking.
Vermaak
In alle stierenvechtlanden werken organisaties samen om een einde te maken aan de stierengevechten. De organisaties van al deze landen komen één keer per jaar samen over actuele thema’s in relatie tot het stierenvechten. Ze bespreken strategieën en wisselen ervaringen uit. Deze bijeenkomsten vinden zowel in Europa als in Latijns Amerika plaats. De Nederlandse organisatie CAS (Comité Anti Stierenvechten) International speelt een cruciale rol hierin. CAS International organiseert deze jaarlijkse bijeenkomst en coördineert vanuit Utrecht dit wereldwijde netwerk tegen het stierenvechten van meer dan honderd organisaties uit de stierenvechtlanden en daar buiten. Dankzij dit netwerk en de internationale bijeenkomsten is er sprake van een sterke beweging tegen de stierenvechtsector. Die houdt op haar beurt internationale conferenties waar het behoud van het stierenvechten op de agenda staat.
Om sociaaleconomische, politieke en ethische redenen worden er steeds minder stierengevechten georganiseerd in Latijns Amerika. In de politiek woedt er een hevig debat over de ethiek rondom het doden van een dier voor het vermaak van mensen. De recente uitspraken van de VN over de schending van de rechten van het kind dragen hier sterk aan bij. Stierenvechters trekken de conclusie: als we nu het tij niet kunnen keren, is het afgelopen met het stierenvechten in Latijns Amerika.
Meer informatie: www.cas-international.org
