Het is een bekende stadsontwikkeling: een oude, vergane wijk wordt hip en trekt nieuwe bewoners aan. De mensen die er al woonden, zien hun buurt veranderen. Dit gebeurt ook in Vidigal, een favela in Rio de Janeiro. “Het voelt alsof iemand je huis binnenkomt, op je bank gaat zitten en je eten opeet.”
Vidigal is een hooggelegen favela in ‘Zona Sul’, het dure zuiden van Rio de Janeiro. Voor wie de wijk bezoekt en naar boven loopt, is meteen duidelijk waarom het sinds de pacificatie, waarbij de politie de controle in de wijk overnam van de drugsdealers, zo populair is geworden. Eén blik op het weidse uitzicht op het strand van de wijk Ipanema en de oceaan zegt genoeg.
Het uitzicht mag dan al jaren hetzelfde zijn, de favela zelf verandert in rap tempo. De pacificatie in 2011 maakte de wijk voor mensen van buitenaf toegankelijk. In veel gepacificeerde favela’s is het dan alsnog te gevaarlijk om er als buitenstaander rond te lopen, maar dat geldt niet voor Vidigal. De buurt telt inmiddels verschillende hostels, een sushirestaurant en een nachtclub.
Het is een goed alternatief voor wie het wonen in andere delen van Rio onbetaalbaar is geworden. Een appartement in wijken als Leblon, Ipanema of Copacabana is tegenwoordig alleen weggelegd voor de allerrijksten van de stad; een huis in Vidigal niet.
Invasie
Als je door de buurt loopt, valt op hoeveel er gebouwd wordt en hoeveel huizen te koop en te huur worden aangeboden. Aan het begin van de wijk hangt een prikbord met briefjes: advertenties voor een driekamerappartement van 90.000 reais (ongeveer 28.200 euro) of een studio van 55.000 reais. Ook op Facebook zijn het aanbod en de vraag groot.
Dat de wijk in trek is bij mensen ‘van buiten’ drijft de prijs op. “Voor een huurwoning betaal je 800 reais (ongeveer 250 euro) per maand, tegenover 300 reais een paar jaar geleden”, zegt Deimison Bruno die in een van Vidigals moderne hostels werkt. Dat is veel voor de oorspronkelijke inwoners zoals Bruno, maar een stuk goedkoper voor de mensen die de prijzen van andere delen van Zona Sul gewend zijn. Ter vergelijking: het minimummaandloon in Brazilië is bijna 800 reais.
Bruno merkt dat er in de wijk inmiddels met twee maten wordt gemeten. “Mensen van buiten betalen meer in restaurants. En een ritje met de taxi kost voor ons 2,50 reais, tegenover 10 reais voor bezoekers.” Volgens Bruno een logische reactie. “Het is een invasie. Bewoners willen de wijk voor zichzelf houden en de wijk beschermen. Die houding komt ook door de relatief korte tijd waarin dit gebeurt. Het voelt alsof iemand je huis binnenkomt, op je bank gaat zitten en je eten opeet.”
Contrast
Eén van de nieuwe inwoners is Lucía Alvares. De Argentijnse werkt in hostel Alto Vidigal en woont er al ruim vijf maanden. Dat er verschillende tarieven gelden, heeft ze wel gemerkt, maar verder voelt ze zich welkom in de wijk. Ze koos er bewust voor om in een favela te gaan wonen.
“Het voelt alsof er twee soorten mensen zijn in Rio de Janeiro: de mensen die in favela’s wonen en degenen die dat niet doen. Ik wil het contrast tussen die twee groepen begrijpen”, legt Alvares uit. De huidige ontwikkeling waarbij veel mensen naar Vidigal verhuizen vanuit andere wijken en zelfs andere landen, vindt ze goed. “Mensen moeten niet gescheiden leven. Het moet niet zo zijn dat er een verdeling is waarbij de rijken ‘buiten’ wonen en de armen ‘binnen’”, zegt Alvares.
Of die mix van oude en nieuwe inwoners standhoudt, is de vraag. Want degenen die hun huizen in Vidigal verkopen, gaan zelf op zoek naar een andere plek in goedkopere delen van de stad: in andere favela’s.
De foto’s bij dit artikel zijn afkomstig van Polina Spartyanova.
Dit artikel is geschreven in het kader van het journalistieke trainingsprogramma van Lokaalmondiaal ‘Beyond Your World’.
