Interview met Joshua de Boer over zijn onderzoek in een migrantenwijk van de Colombiaanse stad Medellín
In dit interview vertelt Joshua de Boer aan La Chispa over zijn onderzoek onder Venezolaanse migranten in Moravia, een wijk van de Colombiaanse stad Medellín. Hij is enthousiast over het verrichte veldwerk, al ‘moest ik soms balanceren tussen mijn onderzoek onder Venezolanen en mijn dagelijks leven te midden van Colombianen.”
Wie ben je, waar kom je vandaan en waarom heb je voor deze studie gekozen?
Mijn naam is Joshua de Boer, ik ben 24 jaar en woon in Amsterdam. Ik heb gekozen voor de master Latin American Studies aan de UvA omdat ik me als historicus wilde specialiseren in Latijns-Amerika. Daar is de erfenis van kolonialisme en dictaturen nog steeds zichtbaar in de ongelijkheid tussen elitewijken en informele nederzettingen, de strijd om publieke ruimte en de impact van migratie binnen en tussen landen.
Waar gaat je onderzoek over en waarom is het interessant?
Mijn onderzoek richt zich op Venezolaanse migranten in Moravia, een wijk in de Colombiaanse stad Medellín, die door de crisis in hun thuisland hier hun toevlucht hebben gezocht. Omdat ze vaak geen toegang hebben tot formele banen, werken velen als zelfstandigen, bijvoorbeeld als straatverkopers of in kleine winkels. Ik onderzoek hoe ze zich aanpassen aan hun nieuwe omgeving, hun Venezolaanse identiteit behouden en omgaan met culturele verschillen in een gemeenschap die soms sceptisch tegenover hen staat. Hun aanwezigheid verandert de dynamiek van de wijk: nieuwe eetkraampjes met Venezolaanse gerechten duiken op, migranten bouwen netwerken op met lokale bewoners, en de houding van Colombianen tegenover hen verschuift – van wantrouwen naar samenwerking of juist conflict. Dit onderzoek laat zien hoe mensen in moeilijke omstandigheden veerkrachtig en creatief zijn en biedt inzicht in bredere vraagstukken rond migratie en integratie in een globaliserende wereld.
Hoe heb je je onderzoek uitgevoerd?
Mijn onderzoek is vooral gebaseerd op veldwerk in Moravia en maakt deel uit van het onderzoeksproject Contesting Urban Borderscapes in Latin America. Dit project onderzoekt de sociale dynamiek in informele zelfbouwwijken met een grote migrantenpopulatie, waarvan Moravia een goed voorbeeld is. De wijk heeft een lange geschiedenis van migratie en transformatie, waardoor het een ideale casus is om te begrijpen hoe nieuwkomers, zoals Venezolaanse migranten, zich aanpassen en integreren. Ik heb veel tijd doorgebracht met Venezolaanse ondernemers in de buurt, waar ik met hen praatte en hun dagelijkse leven observeerde. Ik gaf Engelse les aan buurtbewoners, wat me hielp om hun vertrouwen te winnen en dichter bij de mensen te komen die hun ervaringen met me deelden. Een andere methode die ik gebruikte was het laten maken van mentale kaarten: deelnemers tekenden hun buurt zoals zij die zelf ervaren, waarbij ze aangaven welke plekken voor hen belangrijk waren. Dit bood inzicht in hun percepties van de omgeving en de sociale grenzen die zij ervoeren. Dit persoonlijke contact hielp me om een dieper begrip te krijgen van hun ervaringen en uitdagingen. Vervolgens analyseerde ik deze gegevens om te ontdekken hoe zij zich aanpassen en hoe zij symbolische grenzen ervaren tussen zichzelf en de Colombianen. Het was fascinerend om te zien hoe divers hun ervaringen waren, afhankelijk van hun achtergrond en omstandigheden.
Welke uitdagingen en mogelijkheden ben je tegengekomen?
Tijdens mijn onderzoek stuitte ik op verschillende uitdagingen, zowel in mijn eigen rol als onderzoeker als in de realiteit van de migranten. Een van de grootste obstakels was dat de wijk onder controle stond van een gang, waardoor alle ondernemers een afdracht moesten betalen om te mogen werken. Dit was een gevoelig onderwerp waar ze liever niet over spraken. Dat bemoeilijkte het voeren van open gesprekken over hun economische situatie en de bijbehorende spanningen. Daarnaast moest ik balanceren tussen mijn onderzoek onder Venezolanen en mijn dagelijks leven te midden van Colombianen. Ik bouwde sociale contacten op met de lokale Colombiaanse bevolking, maar tegelijkertijd werkte ik intensief met migranten die vaak een andere positie in de wijk innamen. Dit vereiste voortdurend schakelen tussen verschillende sociale werelden en het zorgvuldig omgaan met hoe ik mezelf positioneerde binnen de gemeenschap. Naast deze uitdagingen kreeg ik ook persoonlijk te maken met moeilijkheden. Zo werd er ingebroken in mijn appartement, dat buiten Moravia lag, wat het veldwerk tijdelijk bemoeilijkte. Toch bood het langdurig contact met de mensen in Moravia waardevolle inzichten in hun ervaringen. Het was indrukwekkend om te zien hoe migranten, ondanks structurele barrières, met creativiteit en doorzettingsvermogen hun leven opbouwden. Zo kreeg barbier Rafael in zijn kapperszaak aanvankelijk te maken met xenofobie, maar door consequent hoogwaardige service te leveren, wist hij een reputatie op te bouwen en uiteindelijk een gemengde klantenkring aan te trekken.
Welke lessen heb je geleerd en wat waren de verrassende resultaten?
Een van de belangrijkste lessen die ik heb geleerd is dat culturele grenzen niet vastliggen. De Venezolanen in Moravia begonnen vaak met het gevoel dat ze buitenstaanders waren, maar na verloop van tijd veranderden de relaties met de Colombianen. In interviews vertelden deelnemers hoe er aanvankelijk weinig contact was tussen de groepen en hoe sommigen te maken kregen met xenofobie. Toch veranderde dit na enkele maanden of jaren: de Venezolanen begonnen zich thuis te voelen in Moravia, een wijk die hen deed denken aan hun thuisland. Dit kwam door de veerkracht en het doorzettingsvermogen van de migranten, maar ook doordat de lokale bevolking uiteindelijk begon in te zien dat de Venezolanen een waardevolle bijdrage leverden aan de gemeenschap. Wat me echt verraste was hoe open veel Colombianen uiteindelijk werden voor de Venezolanen. Dit weerspiegelt ook mijn eigen ervaring in Moravia, waar ik de buurt heb leren kennen als een warme gemeenschap waarin ik me al snel thuis voelde. Inmiddels ben ik zelfs teruggekeerd voor een stage bij de lokale NGO waar ik eerder als vrijwilliger werkte. Een ander opvallend resultaat was hoe flexibel de Venezolanen bleken te zijn. Ze pasten hun producten en diensten aan om in te spelen op de lokale vraag en slaagden erin om economische kansen te vinden, ondanks de vele uitdagingen. Een goed voorbeeld hiervan is Pedro, die een Venezolaans fastfoodrestaurant runt. In het begin hadden Colombianen weinig interesse in zijn eten, maar door zijn recepten aan te passen aan hun smaak wist hij geleidelijk een breder klantenbestand op te bouwen. Deze ervaringen laten zien hoe Venezolaanse migranten in Moravia niet alleen economische kansen wisten te creëren, maar ook actief bijdroegen aan de gemeenschap door zich flexibel aan te passen en zo hun plek in de wijk dynamisch vorm te geven.
