Dit is het zevende en laatste deel van een serie verhalen van Hans Zwinkels * over het alledaagse leven in Nicaragua. Alle namen zijn gefingeerd, want journalisten zijn niet welkom onder het bewind van Daniel Ortega en zijn vrouw. De ‘gewone’ Nicaraguaan houdt kritiek en onvrede voor zich uit angst voor repressie.
Overal waar je komt hoor je hetzelfde verhaal. Nicaraguanen verlaten en masse hun land, iedere maand vertrekken er vele duizenden. De belangrijkste reden daarvoor is de beroerde economische situatie. Het gros van de mensen heeft geen vast werk en leeft bij de dag. Op zich is dat al decennia lang het geval, maar wat de situatie momenteel kritieker maakt, zijn de sterk gestegen prijzen van diensten en producten. Een probleem dat overigens niet alleen in Nicaragua speelt.
Alcoholmisbruik: een serieus probleem
Volgens pater Ignacio, die ik al lang ken, zijn het niet louter de economische omstandigheden die mensen ertoe brengen Nicaragua te verlaten. “Ik geloof er niets van dat het alleen de armoede is die mensen ertoe brengt het dorp te verlaten. Mensen hier zijn totaal niet ambitieus en zolang ze te eten en vooral ook te drinken hebben, zitten ze liever onder een boom dan dat ze werken. Niet werken is hier geen schande, het geeft eerder status”. Nee, volgens de pater draait het om iets anders: “Er heerst een totaal gebrek aan vertrouwen in de toekomst van ons land, daarom gaat iedereen weg.”
De meesten vertrekken naar Costa Rica, waar inmiddels honderdduizenden Nicaraguanen wonen. Maar wie het zich kan permitteren reist naar de Verenigde Staten, dat voor veel mensen het beloofde land is. En wie als Nicaraguaan eenmaal binnen is en aangehouden wordt door een douanebeambte, maakt een redelijke kans op politiek asiel. Maar dan moet je wel eerst Mexico in zien te komen en daarna illegaal de grens met de VS oversteken. En dat is op zijn zachtst gezegd niet eenvoudig. Het maakt dat de mensenhandel floreert als nooit tevoren. Omdat het aantal landverhuizers sterk groeit en het aanbod van professionele mensenhandelaren beperkt blijft, schieten de prijzen voor clandestien vervoer over de Mexicaans-Amerikaanse grens omhoog. Lukte het kort geleden nog om die horde voor vierduizend dollar te nemen, vandaag de dag dien je zomaar zesduizend dollar neer te tellen.
De sterk gestegen prijzen voor het illegaal passeren van de grens draagt ertoe bij dat er allerlei nieuwe vormen van uitbuiting zijn ontstaan. Maria Elena, voor wie het dorpsleven weinig geheimen heeft, weet daar wel over te vertellen. Met gedempte stem steekt ze van wal. “Je bent toch bevriend met Amalia? Dat moet je natuurlijk zelf weten, maar elke zondag naar de heilige mis gaan en tegelijkertijd arme mensen in het dorp financieel uitkleden, dat gaat er bij mij niet in”. Als ik haar vragend aankijk, legt ze me haarfijn uit hoe het in elkaar steekt. “De familie Gonzales die achter de kerk woont, heeft een zoon die in Tiguana-Mexico als coyote (mensenhandelaar) werkt. Die gast heeft hier in het dorp meerdere contacten die mensen die naar de VS willen wel een handje kunnen helpen. Zonder veel problemen kun je zesduizend dollar van ze lenen, maar er zit wel een addertje onder het gras”.
De mens wikt maar God beslist
“Ze sturen een advocaat om je huis of een stuk land aan hen in onderpand te geven. Daarbij wordt dan vastgelegd dat je 10 procent rente per maand op het geleende bedrag betaalt”. Ik onderbreek haar en zeg dat ze zeker 10 procent per jaar bedoelt.”Nee, nee, het gaat om 10 procent per maand, pure smeerlapperij.Want het lukt natuurlijk bijna niemand om vanaf het moment dat hij in de VS is zeshonderd dollar per maand aan rente te betalen. Terwijl je op die manier niet eens wat aflost. Het punt is dat heel veel mensen in ons land volstrekt niets van percentages begrijpen en in een vloek en een zucht het weinige dat ze nog hadden kwijt zijn.”
En de autoriteiten, wat doen die daaraan, vraag ik. “Ogenschijnlijk helemaal niets. Want hoe meer mensen naar het buitenland vertrekken, hoe meer geld die overmaken naar hun familie in Nicaragua. Op dit moment maken die overmakingen meer dan 20 procent van het BNP uit. Naar schatting de helft van alle Nicaraguaanse gezinnen ontvangt geld uit het buitenland en een fors percentage daarvan zou zonder die hulp in pure armoede en ellende wegzakken.”
Ik check het verhaal bij verschillende vrienden, die het bevestigen en er schande over spreken. “Het exploiteren van menselijk leed, daar zijn we in dit land in gespecialiseerd”, is het commentaar van een van hen. Een treurige situatie.
Hans Zwinkels (pseudoniem) maakt deel uit van de Nicaragua Steungroep Nederland en bezocht Nicaragua eind 2022.
Lees ook: deel 1, deel 2, deel 3, deel 4, deel 5 en deel 6 van zijn verslag
Foto’s: Hans Zwinkels
