De Mexicanen mogen zondag 7 juni naar de stembus en dus smijten de politieke partijen weer met geld. Geld dat ze vooral gebruiken voor lelijke posters en flauwe filmpjes in een inhoudsloze campagne. Er wordt gestemd voor het nationale parlement en in veel deelstaten zijn regionale verkiezingen.
Het aanhoudende drugsgeweld, de 43 vermiste studenten en de belangenverstrengeling rond president Peña Nieto hebben de Mexicaanse bevolking cynisch gemaakt. Als de helft van de bevolking in het stemhokje komt opdagen, mag dat een wonder heten. Maar tussen alle kleurloosheid valt één kleurrijke kandidaat op. In de behoudende en relatief welvarende deelstaat Nuevo León slaagt een politieke cowboy er in het dichtgetimmerde partijensysteem open te breken.
Dit jaar mogen voor het eerst kandidaten meedoen zonder verbonden te zijn aan een politieke partij. Een van hen gooit meteen hoge ogen: Jaime Rodríguez Calderón (57), kandidaat voor het gouverneurschap in het noordelijke Nuevo León, beter bekend als ‘el bronco’. Bronco betekent zoiets als wild of ruw, een woord dat vaker wordt gebruikt voor paarden dan voor politici. Rodríguez Calderón heeft het imago van een partijloze cowboy: hij verschijnt vaak te paard, leefde twee jaar tussen de indianen en was honkbalcoach voordat hij in de politiek stapte.
Bronco’s campagne moet opboksen tegen de gigantische budgetten die de politieke partijen van overheidswege krijgen toebedeeld. Van de in Mexico oppermachtige televisiezenders krijgt hij maar mondjesmaat aandacht. Bronco moet het dan ook vooral van mond-op-mond-reclame en sociale media hebben. Hij staat om vijf uur op om telefoontjes en whatsappjes van kiezers te beantwoorden en heeft een team van veertig mensen om zijn sociale media te beheren. Het is zijn handelsmerk sinds hij van 2009 tot 2012 burgemeester was van García, een voorstad van staatshoofdstad Monterrey. Hij liet het gemeentebestuur problemen oplossen die inwoners via Twitter en Facebook de wereld in slingerden.
Georganiseerde misdaad
Als burgemeester liet Rodríguez Calderón bovendien van zich spreken door zijn strijd tegen de georganiseerde misdaad: iets waar hij in zijn privéleven herhaaldelijk onder geleden heeft. Zijn zoon werd door criminelen vermoord en zijn twee jaar oude dochtertje werd gekidnapt. Tijdens zijn burgemeesterschap overleefde Bronco twee moordaanslagen. Vooral de manier waarop hij de eerste aanslag overleefde baarde opzien: in plaats van te vluchten keerde hij met zijn auto terug naar de plaats van de aanslag om zijn bodyguards te beschermen. Nadat bleek dat een aantal aanvallers ex-politieagenten waren liet hij het hele gemeentelijke politiekorps doorlichten.
Bronco belooft veiligheid, gelijke kansen voor vrouwen en investeringen in infrastructuur maar vermijdt antwoorden over netelige politieke kwesties. Volgens critici verschilt Bronco dan ook helemaal niet van de zittende politieke klasse. Zij zien hem als opportunist, een caudillo zoals Latijns Amerika er al zoveel heeft gekend. Hij was tot vorig jaar lid van de PRI, de partij die decennialang de lakens uitdeelde in Mexico, en heeft altijd nauwe banden onderhouden met de politieke machthebbers. Boze tongen beweren dat hij vooral is opgestapt omdat hij de PRI-nominatie voor het gouverneurschap ging mislopen.
Inmiddels heeft Bronco het op een akkoordje gegooid met de kleine linkse partij Movimiento Ciudadano. De kandidaat van die partij heeft zich teruggetrokken uit de race voor het gouverneurschap en heeft zijn aanhangers opgeroepen op Bronco te stemmen. In ruil daarvoor heeft Rodríguez Calderón zijn fans opgeroepen bij de verkiezingen voor het deelstaatparlement op de kandidaten van Movimiento Ciudadano te stemmen.
Vriendinnetjes
Bronco is er ook van beschuldigd zich te bezondigen aan het soort malversaties die gebruikelijk zijn onder de politieke klasse die hij zo verfoeit: het officiële overzicht van bezittingen is onvolledig en hij zou zich tijdens zijn eerdere politieke functies onverklaarbaar verrijkt hebben. Een van zijn voormalige echtgenotes heeft bovendien in een televisie-uitzending verklaard dat zij van Rodríguez Calderón is gescheiden nadat hij haar in het bijzijn van hun kinderen mishandelde. Bronco zelf lacht de kritiek weg: “ze maken een narco van me, ze maken me corrupt, ik ga duizend vriendinnetjes hebben”.
De populariteit van Bronco heeft nauwelijks te leiden gehad onder alle beschuldigingen. Hij kan waarschijnlijk op een derde van de stemmen rekenen, hoewel de peilingen het er niet over eens zijn of dat voldoende is voor het gouverneurschap. Hoe dan ook, de broncomania is een signaal dat de Mexicanen de macht van de politieke partijen meer dan zat zijn en het partijensysteem niet meer immuun is tegen outsiders. De zittende politiek kijkt het met lede ogen aan. Onlangs nog noemde oud-president Felipe Calderón Bronco ‘een gevaar voor Mexico’, waarna Bronco Calderón uitmaakte voor dronkenlap en leugenaar.
In de Mexicaanse media wordt al voorzichtig gespeculeerd over de kansen van Bronco op het presidentschap in 2018. De partijloze cowboy heeft zich daar nog niet over uitgesproken. Wat hij gaat doen als hij zondag niet wint heeft hij al wel laten weten: terug naar zijn ranch om schapen en kippen te fokken.
