Kleinschalig hergebruik van afval in Chileense stad
Talca, een middelgrote stad (ruim 230.000 inwoners) in het zuiden van Chili, beschikt niet over een kringloopbedrijf of andere manieren om van afval nieuwe producten te maken. Toch probeert deze stad duurzamer te worden, althans enkele individuen komen op zaterdag samen in verschillende wijken van de stad, om het vaste afval zo veel mogelijk te hergebruiken. Uiteindelijk wordt het ingezamelde afval verwerkt in een even kleinschalige als effectieve oplossing: er worden ‘ecobakstenen’ van gemaakt, die weer voor allerlei bouwwerken gebruikt worden.
Hoewel Talca een huisvuilophaaldienst heeft, biedt niet iedereen het afval op een nette manier aan. Vaak eindigt het op straat, met alle gevolgen van dien voor milieu en leefomgeving. Sinds een jaar of vijf hebben burgers een kleinschalig hergebruiksysteem opgezet. Daartoe worden in eerste instantie plastic flessen, zogenaamde PET-flessen, verzameld en door vrijwilligers schoongemaakt. Bovendien zamelen zij ook ander vast afval in: van wc-papierrolletjes, plastic verpakkingsmateriaal, bonnetjes, tot reclamefolders – alles wat niet organisch is. Met de hand of met scharen wordt al dit afval in kleine stukjes gescheurd of geknipt en in de flessen gestopt. Deze flessen worden zo vol gestopt met de snippers afval dat het uiteindelijk stevige bouwstenen worden: ecoladrillos, oftewel ecobakstenen.
Ecobakstenen
Deze ecobakstenen worden onder meer gebruikt om bankjes van te maken in de openbare ruimte of zelfs als goedkope bouwstof voor huizen van armen. Ook hondenhokken en muurtjes kunnen van ecobakstenen gemaakt worden, zodat veel duur cement en stenen uitgespaard worden. Het zijn vooral kinderen, jongeren en vrouwen in de arme wijken die de ecoladrillos maken, en zo de hoeveelheid zwerfvuil aanzienlijk reduceren. Tegelijkertijd is dit een onderdeel van milieueducatie en leren de deelnemers om niet te veel te consumeren zodat de hoeveelheid afval niet nog verder toeneemt.
Het afvalprobleem in Chili moet zeker niet onderschat worden. Volgens cijfers produceert elk gezin in het land, ook in Talca, 1 kilo afval per dag. Met deze hoeveelheid afval is de vuilstortplaats van Talca over 30 jaar vol. Het is daarom van groot belang dat burgers afval scheiden en minder plasticverpakkingen aanschaffen.
Autobanden
In Talca gebeurt nog meer op recycle-gebied. Oude autobanden die nu in de rivier of op braakliggende terreinen gedumpt worden, worden door jongeren uit de wijken zelf vrolijk beschilderd en, soms met hulp van hun ouders, gebruikt om hun eigen omgeving te verfraaien. Niet alleen geven de banden kleur aan de wijk, ze kunnen ook gevuld worden met aarde en door de mensen zelf gemaakte compost, en vervolgens kunnen er bomen en struiken in geplant worden. Dat gebeurt met name bij scholen en andere openbare plekken in de arme wijken.
Op korte termijn hopen de initiatiefnemers twee verbeterpunten door te voeren: meer mannen bij het werk betrekken, en het hergebruik van afval uitbreiden naar andere, rijkere, delen van de stad. Milieubewustzijn is niet alleen iets voor vrouwen of jongeren, maar voor iedereen in het belang van de hele gemeenschap. Langzaam maar zeker zijn er steeds meer gezinnen in de weekenden gezamenlijk vrolijk bezig met het inzamelen en verwerken van afval en het produceren van de ecoladrillos. Vaak wordt er muziek bij gemaakt en is het echt gezellig. Eenmaal begonnen is er bovendien snel resultaat te zien, wat weer motiverend werkt op alle betrokkenen.
Ook tegen de achtergrond van de oorspronkelijke planning van de internationale COP25 klimaatconferentie in Chili – die uiteindelijk moest uitwijken naar Spanje vanwege de massale protesten in Chili – vond men het belangrijk om Talca te laten zien als een stad waar ook burgers zich sterk bekommeren om hun afval. Door de nadruk te leggen op het terugdringen van de hoeveelheid afval proberen de initiatiefnemers een generatie op te voeden die zich bewust is van het milieu en die een andere houding heeft ten opzichte van haar omgeving.
Onderwijs
Binnen het onderwijssysteem in Chili wordt er niet veel aandacht besteed aan onderwerpen als hergebruik, milieuvervuiling en afval. Juist daarom is het zo belangrijk om de wijken in te gaan en voorlichting te geven. Ondertussen denken betrokkenen na over wat voor soort stad ze eigenlijk willen voor hun kinderen en kleinkinderen. Talca heeft inmiddels besloten om een duurzame stad te worden, een leefbare stad in harmonie met de natuur, die voortdurend probeert de kwaliteit van leven en het welzijn van haar bewoners te verbeteren.
Dit traject is nu vijf jaar gaande. Voorzichtig kunnen we de eerste resultaten zien: wijken worden schoner en het bewustzijn is duidelijk toegenomen. Veel mensen geven al hun vrije tijd om afval in te zamelen en vervolgens te recyclen. Vooral voor de kinderen is het belangrijk dat ze hun ouders het goede voorbeeld zien geven, en al doende iets leren over het belang van milieubescherming. Talca kan op die manier een belangrijk voorbeeld zijn tijdens COP25, en op de langere termijn een inspiratie voor duurzame initiatieven elders.
Ana María Cabello Quiñones is Professor Geografie en onderzoeker bij de Fundación Escuela de Asuntos Internacionales in Chili (www.lajia.net). Zij is initiatiefneemster en begeleidster van het hierboven beschreven project in Talca.
Deze bijdrage is onderdeel van de milieuspecial 2019
Vert. Frank Bron