Interview met Rodrigo García over zijn ouders Gabriel García Márquez en Mercedes Barcha
De keurige heer Porrúa bezocht in 2014 de afscheidswake toen schrijver Gabriel García Márquez was overleden. De kennissenkring van de Colombiaanse Nobelprijswinnaar (1982) was zo groot, dat de familie geen argwaan had toen ze niet een-twee-drie wisten wie meneer Porrúa was. Wel gaven ze hem 200 dollar voor de reparatie van zijn auto. Achteraf bleek hij een oplichter, maar ze konden er wel om lachen. Het zou zo maar een scène uit een roman van García Márquez kunnen zijn.
Dat idee beaamt Rodrigo García (1959), oudste zoon van Gabriel García Márquez, in een online interview met La Chispa over zijn boek Er is nog tijd. Herinneringen van een zoon aan Gabriel García Márquez. Hierin vertelt hij openhartig over het afscheid van zijn ouders Gabriel García Márquez (1927-2014) en Mercedes Barcha (1932-2020). “Dit soort mensen komen overal in de wereld voor, in alle culturen. Het zou zo maar kunnen dat Porrúa bij de familie Buendía in Aracataca aankomt om wat geld afhandig te maken. Wat in dit geval vooral brutaal was, was dat hij naar de familiewake ging om geld van de weduwe af te troggelen. Het lijkt wel een Italiaanse film van neorealisme.”
Rekenen
Rodrigo García groeide met zijn wereldberoemde ouders op in Mexico en Barcelona. Al geruime tijd en woont hij in Los Angeles, waar hij werkt als scenarioschrijver en filmregisseur. Hij heeft films als Nine Lives (2005), In Treatment (2008) en Mother and Child (2009) op zijn naam staan.
Begrijpelijkerwijs was er veel aandacht van het publiek voor het overlijden van uw vader. Hoe was dat voor u? “Het moeilijke toen mijn zieke vader op sterven lag, was dat het tegelijkertijd een privé en publieke aangelegenheid was. Mijn ouders hadden tijdens hun leven een enorme sociale kring om zich heen verzameld. Tientallen mensen kwamen langs bij het huis van mijn ouders, waarvan ook veel uit het buitenland. We moesten het dus ‘managen’ op persoonlijk niveau met vrienden, en publiek niveau, coördineren met de pers, culturele autoriteiten en de politie. Aan de ene kant was dat druk, aan de andere kant leidde het af, wat ook wel goed was.”
Waarom wilde u schrijven over de dood van uw ouders? “De impact van het overlijden van ouders op iemand is enorm, het is de moeite waard om over te schrijven. Het is moeilijk om precies de juiste toon te vinden. Het zou kunnen lijken alsof ik een thema uitbuit, op zoek naar roem door te schrijven over mijn beroemde vader. Het moest persoonlijk worden, maar niet te alledaags of te sentimenteel. Mijn ouders hebben beiden een lang en gelukkig leven gehad. Het is natuurlijk indrukwekkend dat alles voorbij gaat, dat is elementair, maar dat is hoe het gaat. Ik denk sowieso dat als je de vijftig gepasseerd bent, dat je aan het rekenen slaat.”
In de laatste drie weken van het leven van zijn vader maakte Rodrigo aantekeningen van wat hij meemaakte en hem bezighield. “Na het overlijden van mijn vader ging ik terug naar mijn woonplaats Los Angeles. Daar schreef ik alles zo snel mogelijk op, om te voorkomen dat ik details zou vergeten. Om me te helpen herinneren, voor mezelf en mijn dochters, voor de kinderen van mijn broer. Als soort familieherinnering. Oorspronkelijk had ik niet de intentie om een boek uit te geven, maar jaren later, toen mijn moeder overleed in 2020, realiseerde ik me dat ik niet geïnteresseerd was in het schrijven over een beroemde vader, maar over het afscheid van beide ouders.”
Engels
De Engelse titel van uw boek luidt A Farewell to Gabo and Mercedes. Waarom heeft u het boek in het Engels geschreven? “Ik ben geen schrijver. Het enige wat ik schrijf zijn filmscenario’s en misschien soms een artikeltje, verder niet. Ik begon met schrijven als cineast en dat doe ik veel in het Engels. Daarnaast wilde ik me het obstakel besparen van het nadenken over stijl in het Spaans. Ik schrijf makkelijker in het Engels.”
Toen de Engelse editie klaar was, wilde Rodrigo met de Spaanse versie beginnen. “Maar ik had geen kracht en zin meer om die reis opnieuw te maken, daarvoor was het thema te heftig. We hebben een Latijns-Amerikaanse vertaalster in de arm genomen, die goed werk heeft geleverd. Toen ze klaar was, heb ik het nagelezen om na te gaan of het in ‘mijn stem’ klonk. Zou ik het zo zeggen? Ik heb nog wat kleine aanpassingen gedaan.” De Spaanse titel sluit naadloos aan op de Engelse versie: Gabo y Mercedes: una despedida. Of zijn boek in illegale piratenversie op de straten van Bogotá te koop is, weet Rodrigo niet. “Het zou zo maar kunnen. Ik volg de verkoop niet echt, maar vorig jaar heb ik wel veel media-aandacht gehad.”
Heilige krokodil
Waarom koos u voor de vorm van een boek, en niet bijvoorbeeld een film? “Ik geloof niet dat ik een film zou kunnen maken. Het is te persoonlijk. Dan moet ik een acteur vinden die mijn vader moet spelen, die mij moet spelen. Dat was niet wat ik wilde. Waar ik in geïnteresseerd ben, is de herinnering, de gebeurtenissen die alleen mijn broer en ik kunnen vertellen. Hij is de enige persoon die hetzelfde perspectief heeft als ik. We hebben die periode samen doorgemaakt. Daarom heb ik het boek aan hem opgedragen.”
Uw vader is overleden in Mexico en daar gecremeerd. Waarom koos hij die optie en niet om te worden begraven in Colombia? “Hij heeft niet gekozen. De crematie was een beslissing van mijn moeder. Bovendien, in de laatste vier jaar van zijn leven kon mijn vader door zijn dementie daar geen plannen meer voor maken. We hebben altijd gedacht dat het logisch zou zijn om hem in Colombia te begraven, hij heeft nooit zijn Colombiaans staatsburgerschap opgegeven.”
Uw vader had een huis in Cartagena. Waarom was dat zijn de favoriete stad? “Om de atmosfeer, de mensen, de humor, het karakter. Hij is geboren in Aracataca en opgegroeid in de regio. Hij heeft lang een huis in Cartagena gehad, familie woonde er. Zijn roman Liefde in tijden van cholera speelt er zich af.”
In het boek las ik dat uw ouders zeiden dat u en uw broer de best opgevoede kinderen ter wereld waren. In hoeverre heeft u die opvoeding doorgegeven aan uw dochters? “Mijn broer en ik gedroegen ons als kind netjes. Als ouders dat tegen je zeiden, dan voelde je je ook verplicht. In het huis van mijn ouders was ethiek belangrijk, opleiding, beleefd zijn. Ieder gezin is anders, maar dat probeer je natuurlijk door te geven aan je eigen kinderen.”
In Latijns-Amerika was uw moeder Mercedes een begrip. Wat maakt haar tot zo’n bijzondere vrouw? “Ze was iemand met veel persoonlijkheid, goed geïnformeerd, sterk. Mijn ouders komen uit bescheiden dorpen in Colombia, zijn opgegroeid in de jaren dertig van de vorige eeuw. Het heeft me altijd verbaasd hoe ze zich hebben aangepast aan het succes, aan de wereld die dat succes creëerde. Dat hebben ze kunnen doen mede dankzij de stevige en zelfverzekerde persoonlijkheid van mijn moeder. Ze was iemand die overal en met iedereen op haar gemak was. Binnen de familie was haar bijnaam el Cocodrilo Sagrado (heilige krokodil), omdat ze van Egyptische afkomst was.”
Parkeerwacht
In uw boek beschrijft u een scène toen uw ouders met u lunchten in een restaurant in Los Angeles. Niemand had door wie dit bijzondere gezelschap was, behalve de Latino parkeerwachten. “Zij waren de enigen, velen waren gevlucht uit Midden-Amerika, waren goed opgeleid en hadden in hun eigen land goede banen, en nu werkten ze als parkeerwacht in de Verenigde Staten en die kenden het werk van mijn vader.”
Rodrigo heeft bijna alles van het werk van zijn vader gelezen, afgezien van wat journalistiek werk. Wat denkt u van de literaire status die uw vader heeft in Colombia, Latijns-Amerika, de wereld? Vonden uw ouders de beroemdheid wel eens vervelend? “Ik denk dat het bijzonder is, want hij is populair bij zowel de lezers van zijn boeken als bij de literaire wereld. Faam komt met complicaties, maar mijn ouders zijn zich altijd bewust geweest van hun privileges.”
Rodrigo García, Er is nog tijd. Herinneringen van een zoon aan Gabriel García Márquez, Meulenhoff, Amsterdam, 2022, ISBN 9789029095198, 159 pag., €20,99, vertaling: Ton Heuvelmans
Lees ook onze recensie van Er is nog tijd.
