Interview met Mexicaanse schrijver van Londen na middernacht
Iets is pas voorgoed verloren als het verdwenen is en de laatste persoon die er een herinnering aan koestert er ook niet meer is. Dat is de filosofie van hoofdpersoon Forrest Ackerman (1916 – 2008), die op zoek is naar de eerste Amerikaanse horrorfilm ooit, London after Midnight (1927). Als elfjarig jongetje ziet hij de film, een keerpunt in zijn leven.
De film staat centraal in de debuutroman Londen na middernacht van de Mexicaan Augusto Cruz (1971). Eind jaren zestig raakt de horrorfilm zoek en de mythe eromheen groeit naarmate meer mensen proberen de film te vinden. Ackerman huurt de gepensioneerde FBI-agent McKenzie in om de enige bekende overgebleven kopie van de film op te sporen. De zoektocht speelt zich af in de Verenigde Staten en Mexico. Het is een race tegen de klok, want bij de 91-jarige Ackerman tekenen zich de eerste symptonen van Alzheimer af. La Chispa interviewde Cruz per e-mail. “De schoonheid van onze monsters zit in het feit dat ze alles overleven.”
Wat is het thema van uw roman?
“Ik wilde een politieroman schrijven over film, die raakt aan thema’s als vergetelheid, geheugen en de waarde die we toedichten aan dingen. Paradoxaal genoeg zou je denken dat film onsterfelijk maakt, maar van alle films uit de tijd van de stomme film is 80 tot 90 procent weggegooid, verbrand. Het leven van mensen is een constante strijd tegen vergetelheid, om een spoor achter te laten in de wereld. De mens is uniek doordat hij een voorwerp leven kan geven via herinnering. Ik wil herinneringen behoeden voor de vergetelheid; tegelijkertijd is die vergetelheid op zijn beurt een essentieel personage in de geschiedenis.”
Ackerman heeft echt bestaan. Wat fascineert u aan hem?
Met zijn tijdschrift Famous Monsters of Filmland gidste en overweldigde Ackerman een generatie jongeren die hongerig was naar horrorverhalen en science fiction. Sommige van hen werden schrijver of regisseur, onder wie Stephen King en Steven Spielberg. Toen ik aan het schrijven was, stuitte ik op informatie, situaties en echte personages die zo interessant waren, dat het leek alsof ze bedacht waren. Ik houd ervan als fictieve en echte personen dichtbij elkaar komen, waardoor je ze niet van elkaar kan onderscheiden. Fictie en realiteit vermengen zich in de roman. De meeste plaatsen uit mijn boek bestaan echt, hoe surrealisisch of onwaarschijnlijk ze ook lijken.
Het verhaal zich speelt af in de Verenigde Staten en Mexico. In hoeverre is dit een Mexicaanse roman?
Mijn verhaal gaat over de eerste vampierfilm uit Noord-Amerika, met Amerikaanse personages als Ackerman en Hoover, de roemruchte FBI-baas. Al schrijvend merkte ik dat ik moest schrijven vanuit McKenzies perspectief. Door het verhaal te verplaatsen naar gewelddadige plekken van Mexico, kwamen de Mexicaanse aspecten het verhaal binnensijpelen. Ik stel personages op de proef. McKenzie moest dus het gevaarlijke Mexico doorkruisen om zijn vaardigheden te testen en te kijken of hij zijn leven in de waagschaal zou stellen.
Hoe schrijft u?
Ik doe eerst onderzoek. Dat is inspannend, maar ik geniet ervan, omdat ik het terrein leer kennen dat ik literair gezien betreed. Vooral in een roman die gebaseerd is op zoveel filmmateriaal, is het een uitdaging om informatie deel uit te laten maken van het plot en niet als encyclopedisch filmessay. Onderzoeken is alsof je een roman op bestelling schrijft. Het moment dat je voor een blanco scherm zit en gaat schrijven, is als het begin van het draaien op een filmset waarin vele uren werk samenkomen.
In film kosten bijvoeglijke naamwoorden moeite. Een vechtscène kan een vaag beeld zijn van een zwaaiend zwaard of een aanval van de zevende cavallerie die miljoenen kost. Ik schets beeld met taal: de juiste woorden uitkiezen, beelden opbouwen, rijk in sfeer en conflict. In literatuur kun je stilstaan en tien details en eigenschappen van personages uitleggen om ze op te bouwen in de voorstelling van de lezers. In film gebeurt dat niet; we moeten ons beperken tot een paar hoofdeigenschappen die perfect beschreven worden, en als het mogelijk is om zonder woorden te doen, des te beter.
U heeft gestudeerd voor scenarioschrijver. Waarom koos u een roman als schrijfvorm, en niet een filmscript?
Mijn twee passies zijn film en politieromans. Het verhaal moet het beste van die werelden brengen: enerzijds rijkdom van sfeer en literaire taal, anderzijds ritme en dynamiek van film. London after Midnight is een fascinerende maar verdoemde film, die herinneringen oproept en vergetelheid opeist, die carrières vernietigt en levens eist. Stel je voor: je zoekt decennialang iets, en als je er bijna bent, realiseer je je dat de prijs die je betaalt hoog is. Weegt het op tegen de voldoening als je het vindt?
Vanaf mijn twaalfde las ik filmscripts en Russische theorieboeken over film. In de stad waar ik opgroeide, waren geen filmhuizen. Dus ik leerde juweeltjes van films kennen door de filmscripts. Ik kon me scènes alleen inbeelden, hoe ze ze filmden, welke camerahoek ze kozen.
Ik raad het anderen niet echt aan: ik las het boek en daarna het filmscript, als er zes kladversies van het filmscript waren, las ik ze allemaal. Daarna keek ik de film. Dat haalde de lol er enigszins af, maar daardoor leerde ik drie type taal te onderscheiden: literaire taal, taal van een filmscript en taal van film en beelden. Ik ontdekte dat iets wat mooi geschreven is, misschien niet altijd werkt als film. Dat hangt af van de vaardigheden van de scenarioschrijver en de regisseur. Literatuur en film zijn twee aparte vormen van dezelfde magie: betoveren met woorden respectievelijk beelden.
Welke verhouding heeft u als schrijver tot uw personages in vergelijking met filmkarakters?
Als schrijver ben je eigenlijk een castingdirecteur met het geluk om een film in pagina’s te maken. Romanpersonages zijn als acteurs die je moet interviewen om te kijken of ze geschikt zijn voor hoofdrollen en om het verhaal over te brengen. Personages, of ze nou van een roman of een film zijn, hebben conflicten en dramatiek nodig om te bestaan, te groeien en de lezer dierbaar te worden, om een of meer van drie fundamentele gevoelens op te roepen: empathie, sympathie en antipathie. Om personages te creëren met voldoende dramatiek, met voldoende menselijkheid, gevoel, moet de schrijver een verbintenis aangaan met de roman.
Hoe is de leescultuur in Mexico?
Ze zeggen dat mensen in Mexico weinig lezen; sommige studies geven een gemiddelde aan van anderhalf boek per jaar per persoon. Ik weet niet of die statistiek klopt, maar de tendens is wel dalende oplages, maar dat is een wereldwijd fenomeen, bestsellers uitgezonderd. Misschien is het moeilijk om Mexicanen te verrassen die wonen in een land dat net zo gevaarlijk als surrealistisch is. Waar 43, 72, 100 of duizenden personen kunnen verdwijnen zonder dat men weet wat er van ze is geworden. Soms zouden we willen denken dat deze realiteit een fictie is, maar dat blijkt helaas niet zo te zijn.
In interviews heeft u uw volgende project al verklapt: vampieren. Waar komt die fascinatie vandaan?
Ik lees literatuur over vampieren en vampirisme. Dracula is een van de meest fascinerende creaties van de mens. In tegenstelling tot andere populaire figuren zoals Frankenstein, de mummie of de weerwolf, verleidt Dracula de mens met het eeuwige leven. Daardoor is hij zo onsterfelijk en nog altijd onder ons. Ik geloof dat grote monsters voor altijd bij ons blijven, want ze vertegenwoordigen onze angsten en datgene waar we tegen strijden. Ik denk dat de schoonheid van onze monsters zit in het feit dat ze alles overleven, inclusief slechte films en slechte literatuur. God behoede ons voor een wereld zonder goede, ouderwetse monsters.
Augusto Cruz, Londen na middernacht, Meridiaan Uitgevers, 2014, Amsterdam, ISBN 9789048822379, 335 pag., €19,95, vertaling: Elvira Veenings
Lees ook de recensie van Londen na middernacht.