Zuid-Amerikaanse wijn blijft zich vernieuwen
Chileense en Argentijnse wijn staat bekend als standaardwijn met een goede prijs-kwaliteitverhouding. Nu komt Zuid-Amerika ook met kwaliteitswijnen en grotere diversiteit aan wijnen en regio’s. Zo wordt er steeds meer en betere Braziliaanse, Uruguayaanse en Peruaanse wijn gedronken. Deze aandacht voor natuurlijke wijnen en duurzame innovatie is hard nodig, want de sector kampt met de gevolgen van klimaatverandering.
Chili en Argentinië waren in 2016 respectievelijk de 8e en 9e wijnproducent ter wereld. Chili richt zich al langer sterk op export, terwijl Argentinië traditioneel veel voor de enorme thuismarkt produceert. Het heeft sinds de jaren negentig wel een exportgerichte inhaalslag gemaakt: Argentijnse wijnen werden snel populair in Europa. Dit ging gepaard met modernisering van de wijnproductie. Chili heeft een kleinere interne markt en zet zichzelf steeds meer op de kaart met kwaliteitswijnen voor de export. Zo haalde Chili recent Argentinië in als exporteur voor de Chinese markt. Andere Zuid-Amerikaanse landen, met name Brazilië, Uruguay en Bolivia, produceren ook wijn, maar in veel kleinere hoeveelheden.
Hoewel Zuid-Amerikaanse wijn op de Europese markt pas na de jaren negentig echt bekend werd, bestaat er in Argentinië al een meer dan driehonderd jaar oude wijntraditie, met veel kennis en inheemse druivenrassen. De vaak gebruikte term ‘nieuwe wereld’ – gebruikt voor wijnlanden buiten Europa die pas later begonnen te produceren – moet dan ook niet letterlijk worden genomen. Hoogte is het grote geheim van de Zuid-Amerikaanse wijn, en de grote diversiteit aan hoogtes, klimaatomstandigheden en gronden zorgt voor ruime mogelijkheden.
Druifluis
Traditioneel staan Argentinië en Chili bekend om hun goede prijs-kwaliteit verhouding. Ze produceren relatief goedkope maar toch goede wijn, bijvoorbeeld voor in de supermarkt. Europese producenten als Spanje en Frankrijk lukt het niet om zo goedkoop te produceren met behoud van kwaliteit. Lagere lonen en goedkope grond spelen daarbij een rol, evenals de ideaal geachte natuurlijke omstandigheden. Zo is in Chili, in tegenstelling tot in Europa en op veel andere plaatsen, de zeer schadelijke druifluis nog niet doorgedrongen. Aan de voet van de Andes groeien nog heel oude wijnstokken van onder andere klassieke Franse druivenrassen. Men beweert dat de ‘Franse’ wijn in Chili meer Frans smaakt dan in Frankrijk zelf, waar de druifluis wel heeft huisgehouden en de oorspronkelijke stokken niet meer voorkomen. De goede prijs-kwaliteitverhouding van de Zuid-Amerikaanse wijn kan daarnaast verklaard worden door de grootschalige productie.
Nieuwe trends zijn meer diversiteit, qua wijnen en regio’s, en de productie van kwaliteitswijnen. Ook is er veel aandacht voor natuurlijke wijnen en duurzame innovatie. Dat is maar goed ook, want de sector kampt met de gevolgen van klimaatverandering.
Chili en Argentinië zijn zich duidelijk aan het (her)ontwikkelen op het gebied van typisch lokale kwaliteitswijnen met terroir: je proeft hoe de grond en het klimaat van de regio in de wijn wordt gevangen. Wijnboeren experimenteren bijvoorbeeld met specifieke druiven op kleine stukjes grond. Hierdoor worden uiteindelijk bijzondere stukken grond met een specifieke smaak (ook in combinatie met de druivensoort en techniek) ontdekt en kan een diversiteit aan bijzondere wijnen ontstaan, in plaats van een algemene bulkwijn. De grote diversiteit aan landschappen en klimaten in landen als Chili en Argentinië is steeds beter te proeven in de wijn. Ook maakt het kopiëren van traditionele Franse stijlen en technieken plaats voor meer innovatieve lokale wijn. Door meer kennis wordt de wijnpotentie van de grond goed in kaart gebracht en wordt de ‘juiste druivensoort bij de juiste grond’ gebracht.
Bubbels
Het Malbec-aanbod wordt bijvoorbeeld steeds diverser. De beroemde Malbec druif, bekend van de donkere tanninerijke rode wijn, komt weliswaar uit Frankrijk, maar is juist in de streek rond het Argentijnse Mendoza de afgelopen decennia tot volle bloei gekomen. Naast de makkelijkere wegdrink-Malbecs heb je tegenwoordig ook wereldklasse varianten uit de Argentijnse Uco-vallei. In Chili maakt men – naast Carmenère, de meest voorkomende wijn in het land – unieke Malbecs van meer dan een eeuw oude wijnstokken.
Terwijl Argentinië en Chili nog lang niet klaar zijn met de traditionele rode wijn, maken nieuwe opkomende wijngebieden in Brazilië, Uruguay en ook Chili furore met bijzondere witte en mousserende wijnen. Die blijken goed te passen bij de regio, waar de wijn van nature een hoge zuurgraad krijgt. Zo heeft de Zuid-Amerikaanse Sauvignon Blanc veel te bieden. Van de Braziliaanse bubbels wordt veel verwacht en tegenwoordig experimenteert men in Brazilië ook met ‘oranje wijn’: witte wijn gemaakt volgens een methode die lijkt op die van rode wijn. Bij de fermentatie laat men de schil en pitjes erin, zodat de wijn meer smaak, structuur en tannines krijgt.
Al deze innovaties komen ook door een drang naar meer ‘natuurlijke’ en duurzame wijn. Waar men zeker in de nieuwe wereld traditioneel sterk vertrouwt op technologie en irrigatie, gaan steeds meer innovatieve wijnmakers terug naar de natuur en traditionele technieken, bijvoorbeeld met biologische druiven, droog-geoogste druiven, en minimale technische inbreng. Zelfs de inheemse País-druif uit Chili, vroeger vooral gebruikt voor goedkope tafelwijn, wordt nu gebruikt in allerlei experimenten met natuurlijke wijntechnieken. Dit levert verrassende resultaten op, maar wel voor een zeer select publiek van liefhebbers. De grote producenten hebben echter ook – vooral uit marketing-oogpunt – steeds meer aandacht voor het milieu. Zo produceren veel grotere producenten deels biologische wijn, gesteund door nieuwe vormen van certificering. Ook introduceren ze duurzame innovaties zoals druppelirrigatie. Dit is hard nodig, want wijnboeren staan voor een nieuwe uitdaging: klimaatverandering.
Poolcirkel
Hoewel Argentinië en Chili nog steeds hoog in de productie- en exportlijstjes staan, is de productie de afgelopen jaren gedaald, grotendeels door klimaatverandering. Zware regenval en warmere temperaturen zijn gevaarlijk voor de druif, een zeer gevoelig gewas. De Zuid-Amerikaanse wijnindustrie heeft recent meer last van de effecten van klimaatverandering dan andere wijngebieden zoals Australië. Op de lange termijn zullen de huidige wijngebieden waarschijnlijk ongeschikt worden voor productie, terwijl hoger en zuidelijker (dichter bij de poolcirkel) gelegen nieuwe gebieden uitkomst kunnen bieden. Hier wordt al volop mee geëxperimenteerd, bijvoorbeeld in Cuzco, Peru waar druiven worden verbouwd op 3500 meter hoogte.
Ook zullen wijnboeren meer water gaan gebruiken voor irrigatie en besproeiing tegen de hitte. In Chili, waar de wijngebieden al grote waterschaarste kennen, verwacht men dat dit zal leiden tot nieuwe conflicten over water. Het innovatieve karakter van de Zuid-Amerikaanse wijnindustrie geeft hoop voor het aanpakken van de problemen. Nieuwe technieken kunnen uitkomst bieden, en ook economische oplossingen zoals verzekeringen worden voorgesteld. Het is echter belangrijk om ook sociale duurzaamheid – bijvoorbeeld mogelijke land- en waterconflicten – serieus te nemen bij deze vernieuwingen.
Meer over wijn in La Chispa:
http://www.lachispa.eu/artikelen/nieuwe-argentijnse-wijn-in-oude-vaten/
http://www.lachispa.eu/recensies/boeken/dom-perignon-in-een-rugzak/
