Economie & Ondernemen

Een riskant avontuur

18 oktober 2023

Georgina Gómez

Voorstel Milei voor dollarisering in Argentinië

Javier Milei, een kansrijke extreemrechtse kandidaat bij de Argentijnse presidentsverkiezingen van 22 oktober, wil de peso vervangen door de Amerikaanse dollar. Dat is een riskante stap, met aanvankelijk zeker negatieve economische gevolgen en onzekerheid over wat er daarna gaat gebeuren. De kloof tussen werkenden in de formele en informele sector zal erdoor worden vergroot.

Te midden van een nieuwe economische crisis die zich in Argentinië verdiept, keert de geldkwestie terug in het publieke debat. Zal Argentinië zijn eigen munt, de peso, verliezen? Deze vraag staat bovenaan de lijst van discussieonderwerpen sinds de voorverkiezingen op zondag 13 augustus. De uitslagen verrasten bijna iedereen. Er werden kandidaten gekozen voor het presidentschap, het parlement, verschillende gouverneurschappen en gemeenten. Sinds dit systeem is ingevoerd, geldt het als een ‘superenquête’ die aangeeft wie de meeste kans hebben om president te worden. Drie kandidaten haalden elk ongeveer een derde van de stemmen: de extreemrechtse Javier Milei van La Libertad Avanza, twee kandidaten samen van het rechtse blok Juntos por el Cambio van wie Patricia Bullich de definitieve kandidaat is, en Sergio Massa, de linkse regeringskandidaat van Unión por la Patria.

Extravagant personage

Dat Milei, een theatraal, extravagant personage zonder bestuurservaring en zonder partijstructuur achter hem, het hoogste aantal stemmen haalde, kwam onverwacht. Milei verleidt met duidelijke en simplistische extreem neoliberale rechtse economische plannen, terwijl hij tegelijkertijd een conservatieve samenleving bepleit die bijvoorbeeld abortus opnieuw strafbaar zou stellen. Tot zijn belangrijkste voorstellen behoren de afschaffing van de Centrale Bank, het afschaffen van de peso, en het vervangen ervan door de Amerikaanse dollar als ‘sterke munt’ om de inflatie te bestrijden. In een land met een inflatie van 125 procent in de afgelopen twaalf maanden en verschillende perioden van zeer hoge inflatie de afgelopen tachtig jaar, trekt dit pakket maatregelen veel kiezers aan.

Tot nu toe was weinig bekend over het plan van dollarisering dat Milei in zijn hoofd had, zodat maar weinig monetair economische deskundigen het voorstel serieus namen. Het leek weer een exotisch en onrealistisch idee, bruikbaar als campagneslogan, maar geen onderdeel van een concrete strategie. Het grote aantal stemmen op Milei heeft hem echter gedwongen meer details van zijn plan bekend te maken. Belangrijke intellectuele medestanders op dit gebied zijn Nicolás Cachanosky, Emilio Ocampo en Carlos Rodriguez.

Veel bankbiljetten nodig

De Amerikaanse dollar circuleert in veel landen informeel, hoewel slechts weinigen deze formeel hebben ingevoerd. Deze groep omvat Puerto Rico, Ecuador, Panama, Somalië, El Salvador en een handvol kleine eilanden. Van deze landen heeft Ecuador de grootste economie, met een bruto nationaal product in 2022 van 116,36 miljard dollar. Panama volgt ver daaronder, met 71,97 miljard. Ter vergelijking: de Argentijnse economie bedroeg in 2022 632,24 miljard (volledige lijst hier). De omvang van het bruto nationaal product is belangrijk omdat het een indicatie geeft van de hoeveelheid bankbiljetten die als reserve nodig zou zijn om de monetaire basis van een economie te vormen. Als geld schaars is, vertraagt de betalingsketen en raakt de economie in een recessie totdat deze zich aanpast.

Dollarisering in Argentinië zou een groot experiment zijn in de eenzijdige adoptie van een legale vreemde munt. Als het land niet genoeg dollars krijgt, zou zijn economie moeten krimpen totdat het aantal transacties en productie bereikt is dat met die hoeveelheid geld mogelijk is. Momenteel bevinden de reserves bij de Centrale Bank zich op het laagste niveau in zeventien jaar. Daardoor zijn economen van de rechtse oppositie en het huidige ministerie van Economie (vrijwel geheel bestaand uit mannen) van mening dat dit één van de slechtste historische momenten is om te dollariseren.

Sterke devaluatie

Als veel betaalverkeer via banken gaat, kunnen transacties ook gemakkelijker elektronisch worden uitgevoerd, maar in Argentinië zijn contante betalingen veel gebruikelijker dan in landen met meer ontwikkelde financiële systemen. Voorstanders van dollarisering zeggen dat dit een uitstekend moment is om het betaalverkeer via banken te vergroten en zo de economie te formaliseren, dus de informele economie kleiner te maken. Volgens de tegenstanders van dollarisering zou het net zo waarschijnlijk zijn dat velen uitgesloten worden van economische transacties, hun baan verliezen of hun kleine bedrijven moeten sluiten (zie de analyse gepubliceerd door een pro-regeringscentrum van de Faculteit der Economische Wetenschappen, Universiteit van Buenos Aires).

Het onmiddellijke resultaat van dollarisering zou een sterke devaluatie zijn. De verhouding tussen het huidige bedrag aan pesos dat in omloop is en dollars die als reserve in de bank liggen, bedraagt ongeveer 2000 peso’s per dollar, hoewel er verschillen zijn tussen de berekeningen van verschillende experts. Om het exact benodigde bedrag aan dollars te berekenen is overigens door de Centrale Bank opgestelde informatie nodig. Milei is echter van plan de Centrale Bank te sluiten omdat die ervan wordt beschuldigd de inflatie te hebben bevorderd. Uiteindelijk zal de relatie tussen pesos in omloop en dollars in reserves de prijs bepalen waartegen contracten, bankdeposito’s, salarissen en andere activa zullen worden omgezet op de dag dat de dollarisering effectief wordt.

Degenen die de dollarisering steunen, stellen zich een overgangsperiode van twee naast elkaar bestaande munteenheden voor, totdat pesos worden geëlimineerd en het exclusieve gebruik van dollars formeel wordt afgekondigd. Om deze overgang geleidelijk en kalm te laten verlopen, stellen zij zich voor dat degenen die dollars in een la hebben bewaard, bereid zouden zijn deze te gebruiken en in het circuit te introduceren. Met een vaste prijs, betogen zij, zou er geen reden zijn om ze te blijven sparen. Aan de andere kant beargumenteren de meest kritische stemmen dat het tegenovergestelde ook mogelijk is: door vrij toegang tot dollars en zelfs de mogelijkheid deze gemakkelijk naar het buitenland over te maken, zou niemand ze willen gebruiken. Mensen zouden proberen ze te sparen of uit het systeem te verwijderen.

Daling inkomsten

Of het nu geleidelijk of allemaal tegelijk gebeurt, er valt te verwachten dat er een vertraging van de economische activiteit en een enorme devaluatie zullen plaatsvinden, met een grote daling van de inkomsten tot gevolg. Hoeveel inflatie of recessie zou er aanvankelijk worden veroorzaakt? Dat is heel moeilijk te zeggen, maar het is hoogstwaarschijnlijk van tijdelijke aard. Gehoopt wordt dat de economie zich in de loop van de tijd zal herstellen. De grote vraag is hoelang dit zou duren, en nogmaals: niemand weet het. Aangenomen wordt dat op een dag de ‘lange termijn’ zal aanbreken, die dag waarop alleen de dollar als betaalmiddel zal worden gebruikt en de lang gezochte financiële stabiliteit zal worden bereikt. Hoewel het een riskant en radicaal besluit is, is de beloning dat de inflatie omlaaggaat en dat elke cent die de Argentijnen op zak hebben een stabiele waarde heeft. En dat is één van de grote droombeelden van het land: het kunnen voorspellen van de prijs van basisgoederen of de huur van appartementen, het kunnen sparen en uiteindelijk een huis kunnen kopen. Om deze reden geloven velen dat het de moeite waard is om het te proberen, maar het probleem met dollarisering is dat het een experiment betreft zonder duidelijk stappenplan.

Minder beslissingsvermogen

De dollarisering zou ook andere gevolgen hebben. Aan de ene kant heeft het uitgeven van valuta voordelen want degene die geld uitgeeft, brengt kosten in rekening voor het gebruik van zijn bankbiljetten (in technisch jargon: seigniorage). Een centrale bank die geld uitgeeft, genereert een inkomstenbron die verdwijnt als de munteenheid van een ander land wordt aangenomen. Bovendien zou men moeten betalen voor het gebruik van de Amerikaanse munt, zoals Ecuador doet, waar sommige bronnen dit verlies op 4 procent van de totale hoeveelheid geld hebben geschat. Het andere belangrijke gevolg is dat Argentinië volledig het vermogen zou verliezen om beslissingen te nemen over zijn munt, zoals het stimuleren van de economie met meer geld, het genereren van geleidelijke devaluaties of het ingrijpen op de financiële markten. Ten slotte is dollarisering een eenrichtingsverkeer dat het bijna onmogelijk maakt om uit die situatie te komen. De pogingen van Ecuador om de vrijheid te herwinnen om te beslissen over zijn munt en zo politiek te bedrijven zijn niet succesvol geweest en elke keer dat de kwestie wordt besproken, beven veel Ecuadoranen.

Al deze theoretische en praktische discussies zijn in werkelijkheid secundair vergeleken met de politieke onmogelijkheid om een ​​consensus te bereiken over het aangaan van een dergelijk avontuur. Om de Centrale Bank te dollariseren en af ​​te schaffen, is het noodzakelijk om wetten aan te nemen in het parlement, veel regelgeving aan te passen en het vertrouwen te winnen van elke economische actor die dollars heeft of die geld gebruikt om betalingen te doen. Een titanenopgave.

Gemeenschapsmunten

Met hun ervaring met het overleven van crises die Argentijnse burgers tijdens de millenniumwisseling (1998 tot 2002) hebben laten zien, is het heel goed mogelijk dat complementaire provinciale en gemeenschapsmunten zullen terugkeren. Deze functioneren als extra betaalmiddel en hebben tijdens de crisis miljoenen huishoudens gered. Er zou dus een gefragmenteerd economisch systeem kunnen ontstaan. De mensen met formele salarissen zullen valuta’s gebruiken met een groot bereik en hoge betrouwbaarheid, maar met moeilijke toegang, zoals de dollar. Voor de mensen zonder formele salarissen zullen er andere valuta’s zijn, die dicht bij hen staan, uitgegeven door provinciale besturen en lokale overheden en gemeenschappen. Deze mensen hebben die valuta’s hard nodig, maar ze bevestigen en continueren hun economische uitsluiting.

Dollarisering is een zeer interessant onderwerp van academische discussie voor degenen die geld bestuderen. Het probleem is erachter te komen hoe het in de echte wereld zou aflopen als je het experiment van het laboratorium naar de straat probeert te brengen.

Georgina Gómez is docent aan het International Institute of Social Studies (ISS) in Den Haag, onderdeel van de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Deze bijdrage is onderdeel van de Argentinië Special, oktober-november 2023

Gerelateerde berichten

Van de ene crisis naar de andere- De onevenwichtige Argentijnse economie in vogelvlucht

Van de ene crisis naar de andere- De onevenwichtige Argentijnse economie in vogelvlucht

Argentinië is gewend aan periodes van recessies, koersschommelingen, hoge inflatie, wanbetalingen en sterk fluctuerende armoede. Dat komt mede door wisselvallig financieel en macro-economisch beleid. Tijdens de huidige sociaaleconomische problemen rees de ster van econoom Javier Milei als verpersoonlijking van het anti-establishment. Op 19 november strijdt hij in de tweede ronde van de verkiezingen om het presidentschap in een nek-aan-nekrace met Sergio Massa van de regerende peronistische partij.

Lees meer
agsdix-null

Politiek & Maatschappij

agsdix-null

Kunst & Cultuur

agsdix-null

Vrije tijd & Toerisme

agsdix-null

Economie & Ondernemen

agsdix-null

Milieu en Natuur

agsdix-null

Onderzoek & Wetenschap

Blijf op de hoogte

Adverteren op onze website?

Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.

Volg ons op social media

Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.

Share This